W sobotę 7 października br. Centrum Edukacji Inicjatyw Przedsiębiorczych im. Mikołaja Reja obchodziło swój jubileusz 10-lecia. Uroczystość miała miejsce we Lwowie w Liceum nr 10 im. św. Marii Magdaleny. Na uroczystość przybyli członkowie organizacji ze Lwowa i obwodu lwowskiego.
Wśród honorowych gości byli reprezentujący Konsulat Generalny RP we Lwowie konsul Mateusz Natkowski i kierownik Wydziału spuścizny kulturalnej gminy Stryj Olga Bodnar, jednocześnie prezes organizacji społecznej Rada Reform, która ściśle współpracuje z Centrum. Gości witała sala gimnastyczna liceum przystrojona w banery, ukazujące dorobek Centrum na przestrzeni 10 lat istnienia. Można było tu zobaczyć pierwsze działania, skierowane na promocję polskich tradycji świątecznych oraz poświęcone wielkim wydarzeniom historycznym, Ziemi Żurawieńskiej i jej synowi Mikołajowi Rejowi, również wiele innych inicjatyw, o których mowa będzie niżej.
Zebrani uczcili minutą ciszy wszystkich poległych w wojnie rosyjsko-ukraińskiej. Następnie w imieniu Zarządu Centrum prezes Tatiana Bojko powitała gości, wszystkich członków organizacji, jej sympatyków oraz partnerów z obwodu lwowskiego, dzięki którym możliwa była realizacja wielu zamierzeń.
Z historią organizacji i zakresem jej działalności zebrani zapoznali się w prezentacji multimedialnej. Wszystko zaczęło się w 2012 r. kiedy to grupa inicjatywna w składzie Lucyny Botwiny, Andrzeja Miciaka i Tatiany Bojko zarejestrowała organizację Asocjacja Polskich Przedsiębiorców Ziemi Lwowskiej. Celem tej organizacji było zrzeszenie przedsiębiorców polskiego pochodzenia na terenach obwodu lwowskiego, jak również promocja wszystkiego, co jest związane z kulturą polską: język, tradycje, promocja wybitnych postaci i wydarzeń historycznych czy tradycji przedsiębiorczych na naszych terenach. Z czasem, poszerzając swe możliwości statutowe o rozwój edukacji dzieci i młodzieży oraz promocję historii Kresów, zmieniono nazwę na Centrum Edukacji Inicjatyw Przedsiębiorczości im. Mikołaja Reja.
Wśród inicjatyw Centrum należy wymienić na początku jego działalności organizację niewielkiej – co łączyło się z możliwościami lokalowymi – grupy dzieci w wieku przedszkolnym w Katolickiej Świetlicy „Elementarz” prowadzonej początkowo przez s. Justynianę, a potem przez s. Tadeję ze zgromadzenia sióstr św. Józefa. Dzieci mogły tu w grach i zabawach poznać pierwsze literki swoich imion, nauczyć się wierszyków i piosenek, co pomagało później im w lepszej adaptacji w szkole. Dzieci przygotowywały „Jasełka” i inne przedstawienia, z którymi występowały np. na corocznym Festiwalu teatrów dziecięcych polskich organizacji na Ukrainie „Podaruj dzieciom uśmiech”. Wkrótce powstało „Kółko Teatralne „Sowa”, które prowadziła aktorka Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie Luba Lewak.
Dla młodzieży z okolic Lwowa organizowano letnią szkołę wakacyjną „Lwów – Perła Europy”, gdzie podczas kilkudniowego pobytu we Lwowie dzieci mogły poznać miasto, jego zabytki, usłyszeć o historii Cmentarza Łyczakowskiego i Cmentarza Orląt i o znanych osobistościach, związanych ze Lwowem. Dla wielu z nich było to pierwsze tak bliskie spotkanie z miastem i wspomnienia o tej szkole przetrwały w ich pamięci do dziś.
Z czasem do działalności Centrum dołączyły inne organizacje, skupiające Polaków we Lwowie, Żydaczowie, Samborze, Pnikucie, Stryju, Borysławiu, Żółkwi, Trzcieńcu, Nowym Rozdole i wielu innych miejscowościach leżących w obw. lwowskim.
Niektóre z nich wzięły udział w Kiermaszach Edukacyjnych „Polska Wigilia na Kresach” i „Polska Wielkanoc na Kresach”, które z wielkim sukcesem odbywały się w salach wystawowych Lwowskiej Galerii Sztuki i były dostępne dla wszystkich mieszkańców Lwowa.
Następną inicjatywą była akcja „Pola Nadziei”, mająca na celu wsparcie fundacji dla dzieci nieuleczalnie chorych „Dajmy Nadzieję” działającej przy katedrze lwowskiej. Akcja uzyskała patronat arcybiskupa Mieczysława Mokrzyckiego i trwa do dnia dzisiejszego. Ma ona na celu również promocję postaci Marii Skłodowskiej-Curie – uczonej polskiej, która odkryty przez siebie pierwiastek nazwała na cześć Polski – polonem. Inicjatywa ta zaowocowała w wielu organizacjach i szkołach na Ukrainie. Corocznie uczestnicy akcji wręczają każdemu ofiarodawcy, który wspiera kiermasz dobroczynny, żonkil – kwiat nadziei. Kwiaty te są własnoręczne robione z kolorowej bibułki przez członków organizacji.
fot. Krzysztof Szymański / Nowy Kurier Galicyjski
W 2015 r. przy Centrum powstaje „Klub Kobiet” (przewodnicząca Maria Szymańska), którego zadaniem jest aktywizacja kobiet we Lwowie, rozwijanie ich zainteresowań i aktywne wspieranie inicjatyw Centrum. „Klub” prowadzi działalność oświatową, mają w nim miejsce odczyty tematyczne, organizowane są wycieczki po historycznych miejscach we Lwowie i okolicach.
W 2016 roku Centrum nawiązało współpracę z władzami Żurawna. Podpisana została umowa o współpracy i wspólnej realizacji projektu pod nazwą „Żurawno – miasto dziedzictwa historyczno-kulturowego obojga narodów: polskiego i ukraińskiego”. W projekcie aktywnie uczestniczą władze Żurawna, organizacje pozarządowe, młodzież z liceum w Żurawnie i wydział kultury Żurawna. Współpraca zaowocowała następującymi projektami:
- – Jan III Sobieski w obronie wiary chrześcijańskiej;
- – Mikołaj Rej z Żurawna;
- – Mikołaj Rej – kucharz i polityk;
- – konkurs recytatorski „Ojczysty dodaj do ulubionych”;
- – szlakiem alabastrowni rodziny Czartoryskich.
Na podstawie tych działań powstał cykl filmów o Mikołaju Reju – synu Ziemi Żurawieńskiej.
W 2018 roku z inicjatywy Centrum powstał projekt „Przystanek Historia – Lwów”, koordynatorem którego został Artur Żak. Swoim patronatem objęli go Konsulat Generalny RP we Lwowie wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. Zadaniem projektu jest popularyzacja niezakłamanej historii Polski i przedstawienie jej szerokiemu gronu słuchaczy w różnym wieku. Odczyty przygotowywane są przez fachowych historyków z rzeszowskiego IPN-u. W czasie do 2020 r. odbyło się ponad 30 spotkań we Lwowie i innych miejscowościach obw. lwowskiego. Niestety pandemia covid-19 uniemożliwiła bezpośrednie spotkania słuchaczy z prelegentami IPN-u. Wówczas narodziła się kolejna inicjatywa – przeniesienie odczytów na antenę radiową, którą udostępniła polska rozgłośnia „Radio Lwów”. Do dziś co tygodnia słuchacze mają możliwość wysłuchania podczas audycji radiowych interesujących prelekcji historycznych .
Następnie z inicjatywy Centrum organizowane były objazdy po dawnych ośrodkach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, które pełniły rolę centrów wychowania patriotycznego i fizycznego dla młodzieży polskiej na Kresach. Przy okazji poszukiwano informacji o latach budowy, o architektach, o historii budynków, czasach powstania, co również jest znacznym wkładem w poznanie historii Ziemi Lwowskiej.
Z wybuchem wojny inne cele stanęły przez członkami Centrum. Zajęto się dystrybucją pomocy humanitarnej, napływającej jak do Lwowa, tak do innych miejscowości obwodu. W tych warunkach wiele osób, szczególnie starszych, samotnych, chorych napotykało trudności aprowizacyjne, gdy zaczęło braknąć podstawowych środków higienicznych czy leków. Ta pomoc zaczęła napływać dzięki takim organizacjom, jak Fundacja „Wolność i Demokracja”, „Pomoc Polakom na Wschodzie im. Jana Olszewskiego” czy nieformalna grupa z Barcelony „Zjednoczeni w różnorodności”. Pomoc kierowały również osoby indywidualne, jak Adam Krzysztoń – starosta powiatu Łańcuckiego. Jesteśmy im wszystkim bardzo wdzięczni.
Należy podkreślić, że tak obszerny zakres działalności Centrum nie byłby możliwy, gdyby nie wsparcie wspomnianych już Fundacji „Wolność i Demokracja” i „Pomoc Polakom na Wschodzie im. Jana Olszewskiego”, Fundacji „Odra-Niemen-Dniestr”, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” oraz Konsulatu Generalnego RP we Lwowie, a także członków Centrum, działających bezinteresownie i uczestniczących we wszystkich inicjatywach.
Po obejrzeniu prezentacji multimedialnej konsul Mateusz Natkowski wręczył najbardziej aktywnym członkom organizacji konsularne dyplomy podziękowania za wieloletnią działalność na rzecz środowiska polskiego.
W dalszej części oficjalnej uroczystości prezes Tatiana Bojko wręczyła dyplomy uznania przedstawicielom organizacji, współpracujących z Centrum, którzy przybyli na uroczystość. Dyplom dla Konsulatu Generalnego RP we Lwowie został przekazany na ręce konsula Mateusza Natkowskiego. Nagrodzona też została Olga Bodnar, przedstawiciel władz gminy Stryj oraz s. Justyniana, która jako pierwsza podjęła się współpracy z Centrum. Dyplomy otrzymali również przedstawiciele polskich środowisk: Centrum informacyjno-turystycznego ze Stryja (przew. Aleksander Sikora), Towarzystwa „Zgoda” z Borysławia, Fundacji „Dajmy Nadzieję”, Fundacji „Odra – Niemen – Dniestr”, Lwowskiego Towarzystwa Miłośników Sztuk Pięknych oraz organizacji z Trzcieńca i ze Szczerca.
Prezes „Polskiego Towarzystwa Radiowego” i redakcji „Radia-Lwów” Teresa Pakosz w odpowiedzi na Dyplom uznania odczytała wierszowaną laurkę i przekazała Tatianie Bojko wspaniały tort z napisem „10 lat”.
Nasza skromna redakcja również została uhonorowana dyplomem uznania i okolicznościowym upominkiem.
Wszyscy członkowie Centrum zostali obdarowani okolicznościowymi upominkami – specjalnie przygotowanymi na tę okazję kubkami ze stosownym nadrukiem.
Podsumowując uroczystość prezes Tatiana Bojko powiedziała:
– Ważnym jest obecnie, by zająć się edukacją młodego pokolenia, by znaleźć organizacje, z którymi tego młodego obywatela Ukrainy można wychować na Europejczyka, który będzie znał swój rodowód. Jest to bardzo ważne dla nas, bo w 2001 roku nam Polakom, obywatelom Ukrainy, odebrano narodowość. W dokumentach państwowych nie ma wpisu, jakiej narodowości jest dana osoba. Dziś należy mówić wspólnie o zwróceniu zapisu narodowości do naszych dokumentów. Ważna jest tu współpraca. Gdy będziemy mówić o tym wspólnie, Ukraina szybciej, jako godny partner, będzie w Unii Europejskiej. Ukraińcy będą pamiętać, jak wielki wkład pomocy w tych trudnych chwilach nadała im Polska.
Na jubileuszowym spotkaniu obecni byli przedstawiciele fundacji „Zakres” z Polski. Jest to stosunkowo młoda fundacja, bo powstała tuż przed wybuchem wojny rosyjsko-ukraińskiej. Za szczytny cel stawiali sobie patriotyczne wychowanie młodzieży. Jednak po wybuchu wojny zdecydowali, że młodzieżą w Polsce zajmą się po zwycięstwie, a teraz ich wsparcie bardziej potrzebne jest żołnierzom, walczącym o wolność. Pomagają swoimi dostawani do oddziałów na froncie. Ostatnio zajęli się również pomocą w Polsce rannym żołnierzom, w tym i pochodzenia polskiego. Poszukują dla nich możliwości leczenia, rehabilitacji czy protezowania. Prezes Fundacji Artur Chasikowski przekazał jako pomoc dla Centrum blok zasilania i słodycze.
Po części oficjalniej miała miejsce skromna gościna, przygotowana przez sympatyka Centrum Edukacji zespół restauracji „Kupoł”, prowadzony przez Beatę Sosulską oraz wspólne śpiewanie tradycyjnych piosenek polskich, intonowanych przez kapelę „Wesoły Lwów” w osobie Edwarda Sosulskiego. Podniosła i radosna atmosfera udzieliła się wszystkim obecnym i w rozmowach gratulowali sobie nawzajem, wspominali wydarzenia, planując przyszłe akcje.
Krzysztof Szymański
