Wasyl Stus może być dla nas przykładem, to osoba niezłomna, która nie szła na żaden kompromis – mówił szef MSZ Ukrainy Pawło Klimkin w środę na uroczystości nadania jednemu z warszawskich skwerów imienia tego ukraińskiego poety i działacza opozycji, który zmarł w łagrze w 1985 r.
Imię Wasyla Stusa – ukraińskiego poety, eseisty, działacza opozycji, członka ukraińskiego Komitetu Helsińskiego – otrzymał skwer u zbiegu Alei Niepodległości i ul. Stefana Batorego.
Szef ukraińskiej dyplomacji podkreślił podczas uroczystości, że Wasyl Stus, to człowiek legendarny i przykład osoby niezłomnej. „Taką osobą on był w życiu, taki też on powstaje w wierszach” – powiedział Klimkin.
Stus – podkreślił szef ukraińskiego MSZ – „nigdy nie szedł na żaden kompromis”. „Uważam że on może służyć przykładem dla wszystkich nas, a w szczególności w okresie, gdy walczymy z agresją rosyjską” – zaznaczył.
Ukraiński minister spraw zagranicznych zaznaczył, że czytając wiersze Stusa można zrozumieć „duszę człowieka, który walczył o wolność Ukrainy i z poszanowaniem odnosił się do Polski”. Klimkin podziękował władzom Warszawy za nadanie skwerowi imienia Wasyla Stusa.
Wiceprezydent Warszawy Włodzimierz Paszyński zaznaczył, że Stus był „przyjacielem Polski i Polaków”. „Wasyl Stus był rzecznikiem polsko-ukraińskiego pojednania. Dziś, kiedy hordy szaleńców po obu stronach naszej granicy chcą nas znowu poróżnić, pamięć o nim potrzebna jest w dwójnasób” – podkreślił Paszyński.
Przewodnicząca Rady Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska mówiła, że kiedy czytała życiorys Stusa kojarzyło jej się „tylko jedno słowo – niezłomny”. Podkreśliła, że Stus był zawsze wierny swoim ideałom, za co poniósł największą cenę – zesłanie do łagru, a jego wiersze nie były wydawane na Ukrainie.
„Chciałabym, żeby każdy warszawiak, każdy Polak, przeczytał choć raz życiorys tego człowieka” – powiedziała Malinowska-Grupińska.
Przewodniczący Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma podkreślił, że Stus rzucił wyzwanie sowieckiemu totalitaryzmowi, a w swej twórczości był otwarty na tradycje innych narodów.
„Był człowiekiem Europy, nie tylko człowiekiem Ukrainy, nie tylko patriotą Ukrainy” – stwierdził.
Szef klubu stołecznych radnych PO Jarosław Szostakowski zaznaczył, że radni Platformy składając wniosek o nadanie skwerowi imienia Wasyla Stusa wiedzieli, jak ważna jest to postać dla polsko-ukraińskich relacji.
„Dzisiaj rzeczywiście te relacje nie wyglądają tak, jak pewnie wielu z nas by sobie życzyło i dlatego takie gesty są tym ważniejsze” – podkreślił. Zapowiedział, że radni PO będą zabiegali o to, żeby warszawiacy dowiedzieli się kim był Wasyl Stus i żeby na skwerze stanęła tablica informacyjna.
Podczas uroczystości recytowane były wiersze Wasyla Stusa oraz posadzony został krzak kaliny – jak powiedział Malinowska-Grupińska – to „symbol Ukrainy”. Przewodnicząca Rady Warszawy przypomniała też, że dokładnie 15 lat temu, 15 marca, nadano w Warszawie jednemu ze skwerów imię i odsłonięto pomnik innego ukraińskiego poety – Tarasa Szewczenki.
Wasyl Stus jest uznawany za jednego z najwybitniejszych ukraińskich poetów drugiej połowy XX wieku. Był przedstawicielem kulturowego ruchu ludowego lat 60. (szistdesiatnyky), który działał na rzecz odrodzenia języka i kultury ukraińskiej oraz obrony przed rusyfikacją.
Jego wiersze ukazywały się głównie zagranicą, m.in. w Pradze, Londynie, Nowym Jorku oraz były publikowane w samizdacie. Stus pracował jako nauczyciel i wykładowca w Instytucie Literatury im. Szewczenki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Był zarówno poetą, jak i tłumaczem oraz literaturoznawcą.
Dwukrotnie więziony przez władze sowieckie, najpierw w styczniu 1972 r. (5 lat łagru i 3 lata zesłania), następnie w 1980 r. (10 lat więzienia i 5 lat zesłania). Zmarł w 1985 r. w łagrze w Kuczynie na Uralu. Jego ciało zostało przywiezione do Kijowa jesienią 1989 r. a powtórny pochówek przemienił się w manifestację praw wolnościowych Ukraińców.
Źródło: PAP/IAR/Ambasada Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej
