Unikalne zdjęcia dawnych dokumentów o założeniu miasta i potwierdzeniu prawa Magdeburskiego otrzymała Rada miejska Iwano-Frankiwska. Dokumenty odnalazł w archiwum Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, wykonał fotokopie i przywiózł na Ukrainę Lubomyr Słobodian, znany działacz społeczny i deputowany Rady obwodowej.
– Ta historia rozpoczęła się w 2012 r., gdy nasze miasto przygotowywało się do uroczystych obchodów 350-lecia – opowiada Lubomyr. – Wiele czytałem w książkach historycznych, że data założenia miasta Stanisławowa to 7 maja 1662 r. Ale konkretnego potwierdzenia dokumentalnego tej daty nie było. Wówczas byłem zastępcą mera miasta. Zebraliśmy się na naradę i postanowiliśmy, że koniecznie należy ten dokument odnaleźć i sporządzić jego fotokopię dla naszego muzeum czy Rady miasta, aby każdy gość mógł się naocznie przekonać, jak dawną i sławną historię ma Stanisławów.
Zaczęły się poszukiwania. W ukraińskich archiwach niestety nic nie odnaleziono. Wówczas postanowiliśmy zwrócić się z prośbą do sąsiedniej Polski. Z archiwum Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie nadeszła odpowiedź, że posiada ona oryginalne wpisy rejestrowe potwierdzające przywileje nadane naszemu miastu– kontynuuje Lubomyr Słobodian. – Pojechałem do Polski, obejrzałem dokumenty i zrobiłem fotokopie. Przywiozłem je do Iwano-Frankiwska i przekazałem do Rady miasta. Dokumenty trzeba było przetłumaczyć, bo spisane były po łacinie. Pomogła w tym Uliana Pańkiw, filolog, docent katedry językoznawstwa naszego Przykarpackiego Uniwersytetu.
Mijały lata. Przez Ukrainę przetoczyła się rewolucja Godności, potem pierwsza agresja Rosji w 2014 r., pandemia i wybuchła wojna… Temat tych dokumentów odszedł na dalszy plan, chciałem jednak, by były one w Radzie miasta. W tym roku oprawiłem fotokopie stron w oryginalnym w formacie 32×22 cm. Ukazała się również broszura z przekładem tekstu oryginalnych dokumentów. Już z pierwszych słów wynika, że „…w 1662 roku dnia 7 maja w Stanisławowie wydano ten przywilej o założeniu przez Andrzeja z Potoku Potockiego, starostę Halickiego, Leżajskiego i Kołomyjskiego wspomnianego miasta w obecności samego założyciela…”.
Oprócz tego L. Słobodian wykonał kopię dokumentu potwierdzającego nadanie prawa magdeburskiego przez króla Jana Kazimierza. Nosi on tytuł „Prawo Teutońskie ze wszelkimi jego przywilejami, które nadaje się miastu nowopowstałemu. Prawo to zostało nadane we Lwowie 14 sierpnia 1663 r. Zatwierdzono w nim herb miasta w postaci bramy z trzema wieżami i krzyżem „Pilawą” (herbem Potockich) w bramie. Potwierdzono prawo w 1663 r. w sobotę po Dniu Wszystkich Świętych na Zamku Halickim”.
– Dawny dokument świadczy, że przywileje faktycznie nadawały prawo na osiedlenie się i 20-letnie zamieszkanie – wyjaśnia L. Słobodian. – Każdemu, według życzenia, wydzielano miejsce pod budowę domu w mieście, a na przedmieściu wydzielano działki pod budowę browaru, słodowni, na sady, ogrody i winnice. W dokumencie określone są podatki, ich rodzaje i na co zostaną przeznaczone. Określano procedury przebiegu ogólnych zebrań, wyborów władz miejskich, przedstawiania interesów mieszczan w sądzie, nadania prawa na budowę świątyń. Z dokumentu wynika, że w dniu Wniebowstąpienia Pańskiego powinny odbywać się w mieście wybory 12 radnych magistratu. Wybranych zatwierdzał osobiście właściciel miasta…
Przywiezione fotokopie dokumentów są ostatecznym potwierdzeniem oficjalnej daty założenia miasta. Podobne fotokopie dokumentów zostaną też w przyszłości przekazane do Muzeum krajoznawczego, aby każdy mógł się z nimi zapoznać.
Sabina Różycka
Tekst ukazał się w nr 10 (422), 30 maja – 15 czerwca 2023
