W 1994 roku arcybiskup Marian Jaworski obchodził 10-lecie sakry biskupiej. Z tej racji uroczystą mszę św. w katedrze lwowskiej odprawił 23 czerwca 1994 roku, na którą przybyli biskupi z Ukrainy, a także z Polski, w tym z Rzeszowa, Przemyśla i Krakowa, zaś w dniu imienin witał we Lwowie abpa Giovanni Sartori z Trydentu. 26 września wraz z bpem Kazimierzem Nyczem odprawił mszę św. dla kapłanów metropolii krakowskiej w 21. rocznicę święceń. Biskup Kazimierz Nycz z Krakowa gościł we Lwowie również 8 marca 1996 roku.
29 maja 1995 roku Lwów odwiedził kardynał Edward Clency wraz z delegacją biskupów Australii, którzy odprawili mszę św. w katedrze lwowskiej o godzinie 7:30, następnie spotkali się na śniadaniu z arcybiskupem Marianem Jaworskim. 30 maja 1995 roku na uniwersytecie lwowskim arcybiskup Jaworski uczestniczył w prezentacji przez kardynała Alfonso Lopez Truillo encykliki „Evangelium Vitae” z udziałem biskupów katolickich obydwóch obrządków.
Dwukrotnie we Lwowie gościł kardynał Teodor Mc Caric z USA. Pierwszy raz przybył tu 4 lipca 1995 roku, a drugi raz 30 czerwca 2007 roku, kiedy nawiedził oddany i remontowany dom arcybiskupów lwowskich.
Ważnym wydarzeniem dla archidiecezji lwowskiej była wizyta w archidiecezji lwowskiej kardynała Joachima Meissnera z Kolonii w Niemczech, która trwała od 27 lipca do 1 sierpnia 1995 roku. W tym czasie kardynał z Kolonii odprawił oprócz Lwowa msze św. w Samborze, Skałacie, Przemyślanach i Skolem, gdzie zapoznał się z trudnościami, jakie istniały w tym czasie na terenie archidiecezji lwowskiej. Zapoznał się z działalnością Klubu Inteligencji Katolickiej z Lubaczowa oraz ruchu Oaza w czasie odwiedzin dzieci i młodzieży odpoczywających na turnusie oazowym w Skolem. Wreszcie 28 września 1999 kardynał Meissner odprawił mszę św. w seminarium duchownym we Lwowie-Brzuchowicach na rozpoczęcie roku akademickiego oraz wygłosił wykład inauguracyjny pt. „Chrześcijaństwo, jako źródło ludzkiej kultury”.
W 1995 roku we Lwowie 28 sierpnia arcybiskup Marian Jaworski sprawował w katedrze mszę św. wraz z abpem Stanisławem Szymeckim metropolitą białostockim.
W kolejną rocznicę ingresu arcybiskupa Mariana Jaworskiego do katedry we Lwowie 18 maja 1996 roku przybył kardynał Edward Idris Cassidy (1924–2021), przewodniczący Papieskiej Rady Promowania Jedności Chrześcijan, który w tym czasie był specjalnym wysłannikiem papieża na uroczystości rocznicowe 400-lecia Unii Brzeskiej na Ukrainie. W czasie uroczystej mszy świętej w jednej z kaplic katedry lwowskiej została poświęcona tablica ku czci śp. Kardynała Władysława Rubina.
Wielokrotnie do Lwowa i archidiecezji pielgrzymował też ksiądz, biskup, a następnie kardynał Stanisław Dziwisz, sekretarz osobisty papieża Jana Pawła II. Pierwszy raz gościł we Lwowie w dniach 29–30 lipca 1996 roku oraz sprawował mszę św. w obecności arcybiskupa Mariana Jaworskiego. Przybył tutaj, aby odprawić Mszę św. w katedrze i objąć funkcję kanonika, gdyż kardynał Stanisław Dziwisz w 1995 roku został mianowany kanonikiem gremialnym kapituły metropolitalnej we Lwowie, a w roku 2002 kustoszem kapituły lwowskiej. Kolejny raz był we Lwowie w czasie pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Lwowa w 2001 roku. Jako arcybiskup 10 listopada 2005 roku w katedrze lwowskiej był obecny w czasie mszy św. dziękczynnej za dar kanonizacji św. Józefa Bilczewskiego i św. Zygmunta Gorazdowskiego. Wówczas to kardynał Marian Jaworski, witając krakowskiego metropolitę stwierdził, że „św. Józef Bilczewski jest darem Kościoła krakowskiego dla archidiecezji lwowskiej i wyrazem istniejącej między nimi łączności duchowej”, a otwierając wówczas okazjonalną wystawę pt. „Ojciec Święty Jan Paweł II we Lwowie 25–27 czerwca 2001 roku. Z wdzięcznością za kanonizację”, abp Dziwisz podkreślał związki archidiecezji krakowskiej i lwowskiej za sprawą dwóch nowych świętych.
Kierując list do metropolity lwowskiego z okazji 350. rocznicy ślubów królewskich we Lwowie – pisał: „W ubiegłym roku przeżywaliśmy w Polsce, a szczególnie w Częstochowie 350. rocznicę oblężenia Jasnej Góry przez wojska szwedzkie. Dziś we wszystkich kościołach lokalnych dawnej Rzeczypospolitej wielu narodów możemy wspominać 350. rocznicę ślubów króla Jana Kazimierza, złożonych w katedrze lwowskiej dnia 1 kwietnia 1656 roku. Już wtedy – trzy i pół wieku temu – obydwa te wydarzenia (oddzielone od siebie w czasie zaledwie trzema miesiącami) w powszechnej świadomości ludzi wierzących na naszych ziemiach były ze sobą łączone i poddawane wspólnej interpretacji. Dopatrywano się w nich punktu zwrotnego pośrodku straszliwej próby „potopu”. Obrońca Jasnej Góry ojciec Augustyn Kordecki, publikując tekst lwowskich ślubów, wzywał do zapamiętania obu wydarzeń przez kolejne pokolenia chrześcijan: „Przypatrz się, Polska potomności, jak wielki pożytek przyniosła ci cześć Bogarodzicy! Idź więc za świetnymi przykładami twoich przodków!”.
To właśnie chcemy czynić: patrzeć ze zrozumieniem na naszą przeszłość, po to, by iść! A więc po to, by zrozumieć także swoją przyszłość. Odkrywać jej sens, nabierać nadziei i pracować dla niej – w tym samym duchu, i wykorzystując te same środki, które sprawdziły się wówczas. W zmaganiach „potopu” pokazało się wyraźnie napięcie znane z Janowej Apokalipsy: brutalne i przerażające jak wielogłowy smok zło okazało się bezradne w konfrontacji z dobrem wyzwolonym z czynu Niewiasty (brzemiennej, więc pozornie słabej i domagającej się opieki). Bóg wybiera to, co słabe. Wszechmoc Boga znajduje najlepsze narzędzia w ubogich środkach (słowo, sakramenty). Tej Bożej logice, objawionej również w naszych dziejach (m.in. 350 lat temu) chcielibyśmy pozostać wierni – także w dzisiejszych zmaganiach o dobro w Kościele, w świecie, w Europie, w naszych Ojczyznach.
Serdecznie dziękuję za zaproszenie do udziału w modlitwie Kościoła lwowskiego. Duchowo uczestniczę w niej wraz z całym Kościołem Krakowskim – w Wawelskiej Katedrze, w której podziemiach spoczywają doczesne szczątki króla Jana Kazimierza. Modlę się gorąco, byśmy w naszych wspólnotach dochowali wierności złożonym przez niego – także w naszym imieniu – ślubom”.
Dzięki arcybiskupowi i kardynałowi Marianowi Jaworskiemu Lwów był świadkiem wizyt wielu innych dygnitarzy watykańskich.
Jeszcze 15 kwietnia 1997 roku we Lwowie gościł bp Jean Claude Perisset sekretarz pomocniczy Papieskiej Rady do spraw Popierania Jedności Chrześcijan. Natomiast 8 maja 1997 roku jako delegat papieski z pierwszą wizytą do Lwowa przybył kardynał Roger Marie Élie Etchegaray (1922–2019). W tym dniu został przyjęty we Lwowie i spotkał się z biskupami greckokatolickimi i z abpem Marianem Jaworskim. W tym też dniu wziął udział w obradach XI Konferencji Episkopatu Ukrainy.
Następnego dnia kardynał z Watykanu został przyjęty w pałacu świętojurskim przez bpa Lubomyra Huzara. Wreszcie 10 maja 1997 nastąpiły centralne uroczystości związane z wizytą kardynała Etchegaraya w archidiecezji lwowskiej. Goszczący kardynał, arcybiskup Marian Jaworski, nuncjusz apostolski na Ukrainie abp Antonio Franco oraz biskupi rzymsko i greckokatoliccy udali się do Jazłowca, gdzie kardynał Etchegaray przewodniczył mszy św. dziękczynnej za beatyfikację bł. Marceliny Darowskiej, założycielki sióstr niepokalanek.
Tutaj kardynał Etchegaray na zakończenie liturgii powiedział: „Z pewnością oczekujecie tego słowa od kogoś, kto przybył z Rzymu. Teraz o tej samej godzinie papież odlatuje do Libanu. Trzeba dużo modlić się za niego. Jestem tutaj gościem waszego arcybiskupa. Rozumiecie moją radość bycia wśród was. Przyjeżdżam do was z Rzymu, gdzie bł. Marcelina założyła swoje zgromadzenie, a zakonnice tego zgromadzenia obecne są w Watykanie.
Jestem szczęśliwy, że mogę uczcić to Zgromadzenie, które założyła błogosławiona Marcelina. W pewnym okresie Kościół przeżył tutaj jakże trudne chwile, wy je poznaliście bardziej niż ja. Wierzę jednak, że gdy ma się wiarę, to wszystkie chwile życia są błogosławione”.
Kardynał Roger Etchegaray dziękował wszystkim, kórzy zachowali od zniszczenia i opiekowali się grobem matki Marceliny Darowskiej i innych sióstr w Jazłowcu.
Następnego dnia kardynał Roger odprawił w katedrze lwowskiej mszę św. dziękczynną za beatyfikację Marceliny Darowskiej, a na zakończenie wizyty we Lwowie udzielił wywiadu dla archidiecezjalnej gazety „Radość Wiary”. Jako przewodniczący Papieskiego Komitetu obchodów Jubileuszu 2000. urodzin Chrystusa tak powiedział o Kościele na Ukrainie w kontekście jego rozwoju: „Każdy Kościół ma swoje własne znaki, ale być może najważniejsze jest to, aby Kościół umiał odczytać te znaki. Do was należy odczytanie znaków czasu”.
Kolejna wizyta kardynała Rogera Etchegaraya miała miejsce 25 czerwca 2003 roku. Wówczas 25 czerwca kardynał z Watykan sprawował mszę św. w katedrze lwowskiej wraz z episkopatem rzymskokatolickim Ukrainy z okazji drugiej rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w katedrze. Po skończonej mszy św. poświęcono pamiątkową płaskorzeźbę Jana Pawła II na frontonie bazyliki metropolitalnej we Lwowie. Na zakończenie mszy św. kardynałowie udali się do rezydencji arcybiskupów lwowskich, gdzie odbyło się spotkanie z przedstawicielami władz na Ukrainie. W godzinach wieczornych kardynał Etchegaray wziął udział w spotkaniu modlitewnym w katedrze św. Jura we Lwowie.
Wreszcie trzecia wizyta kardynała Etchegaraya do Lwowa miała miejsce w 2005 roku. Przybył on do greckokatolickiego Uniwersytetu Katolickiego 19 grudnia 2005 roku i wygłosił prelekcję pt. „Ekumeniczna i pokojotwórcza działalność Stolicy Apostolskiej”.
Na prośbę papieża Jana Pawła II praktycznie od początku odbywały się regularnie spotkania obydwóch katolickich episkopatów Ukrainy. W obradach Konferencji Biskupów obydwóch obrządków 26–27 maja 1998 roku wziął udział kardynał Lopez Trujillo, przewodniczący Papieskiej Rady do spraw rodzin. Kardynał wziął również udział w obradach XIII Konferencji Rzymskokatolickiego Episkopatu Ukrainy, w czasie której 29 maja 1998 roku wygłosił do zebranych biskupów referat na temat rodziny, zaś w katedrze lwowskiej 28 maja 1998 roku otworzył wystawę pt. „W obronie życia”.
Dzień po wyjeździe kardynała Trujillo, z prywatną wizytą przybył do Lwowa sekretarz stanu w Watykanie kardynał Angelo Sodano. Pierwszego dnia wizyty we Lwowie 31 maja 1998 roku na lwowskim lotnisku dostojnego gościa witali abp Marian Franciszek Jaworski i bp Marcjan Trofimiak z Łucka. Następnego dnia kardynał Angelo Sodano przybył do lwowskiej katedry, gdzie przy udziale rzymskokatolickich biskupów oraz bpa Lubomyra Huzara przewodniczył uroczystej mszy św.
W słowach powitania dostojnego gościa abp Marian Jaworski tak powiedział: „Ten dzień stał się wielkim wydarzeniem dla naszej całej wspólnoty, ale jest to też wielkie wydarzenie dla całego miasta Lwowa. Obecność sekretarza stanu Watykanu jest bardzo ważna. Jego obecność wśród nas – to przejaw i wyznanie tych zmian politycznych, które się dokonały w naszym kraju. To uznanie demokratycznych zmian, które już dokonano i nadal kontynuują swój rozwój. Mianowicie zmiany demokratyczne razem z przyjęciem nowej Konstytucji Ukrainy dały możliwość najwyższym przedstawicielom Stolicy Apostolskiej tutaj przyjeżdżać”.
W homilii kardynał Sodano podkreślił wierność Kościołowi katolickiemu wielu katolików Związku Radzieckiego, w tym przypominając proboszcza katedry lwowskiej niezłomnego o. Rafała Kiernickiego OFM Conv. Ponadto sekretarz stanu wyraził już wówczas nadzieję na rychły przyjazd Ojca Świętego Jana Pawła II na Ukrainę.
Po zakończeniu mszy św. w katedrze lwowskiej kardynał Angelo Sodano odwiedził chorego kardynała Mirosława Iwana Lubacziwskiego w jego rezydencji, również greckokatolickie seminarium w Rudnie pod Lwowem i rzymskokatolickie seminarium we Lwowie-Brzuchowicach. W godzinach popołudniowych kardynał Angelo Sodano wraz z abpem Marianem Jaworskim spotkał się z przewodniczącym lwowskiej państwowej administracji Mychajłem Hładijem oraz merem Lwowa Wasylem Kujbidą. 3 czerwca 1998 roku w Kijowie biskupi Ukrainy wzięli udział w poświęceniu budynku nowej nuncjatury apostolskiej.
W Roku Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa 13 maja w seminarium lwowskim, a 14 maja w katedrze lwowskiej, mszę św. sprawował kardynał Paul Poupard przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury.
Kardynał Paul Poupard przybył do Lwowa 12 maja i w tym dniu nawiedził lwowską wojewódzką administrację, gdzie spotkał się z lwowskim wojewodą Stepanem Senczukiem. W państwowym muzeum we Lwowie zapoznał się z największą w świecie kolekcją ukraińskich ikon. Następnego dnia nawiedził Lwowską Akademię Teologiczną, gdzie wygłosił referat pt. „Znaczenie i wartość katolickiego uniwersytetu w pasterskiej działalności Kościoła w sferze kultury”. W godzinach popołudniowych nawiedził lwowski ratusz i został tam przyjęty przez mera miasta Wasyla Kujbidę oraz zwiedził starówkę Lwowa, zapoznając się z jej świątyniami, w tym także nawiedził katedrę św. Jura we Lwowie.
Następnego dnia po sprawowanej mszy św. w katedrze lwowskiej kardynał Poupard wraz z osobami towarzyszącymi udali się do lwowskiego muzeum religii, gdzie otworzył wystawę pt. „Sztuka neogotyki”, poświęconej 80-leciu urodzin papieża Jana Pawła II. Lwowski restaurator Łewko Skop ofiarował dla papieża Jana Pawła II obraz Matki Bożej, namalowany w stylu ukraińskiego ikonopisu XVII wieku.
Następnie kardynał Poupard oraz nuncjusz apostolski w Ukrainie abp Nikola Eterowicz odwiedzili Muzeum sztuki narodowej i bytu w Gaju Szewczenkowskim, gdzie zwiedzili drewniane cerkwie z Karpat, Bukowiny, Podola i Polesia. Na zakończenie lwowskiej wizyty kardynał Poupard powiedział: „Miałem szczęście odwiedzić wasze wspaniałe miasto, odprawiać w kościołach, gdzie cierpieliście za Chrystusa. I widzę, jak odradzają się wasze kościoły. Będę miał zaszczyt opowiedzieć Ojcu Świętemu o tym wszystkim, co zobaczyłem i przeżyłem razem z wami. Ojciec Święty bardzo kocha Ukrainę, wasz Kościół i pragnie go odwiedzić”.
Przed uroczystościami we Lwowie kardynał Paul Poupard odwiedził Kijów, gdzie w kościele św. Aleksandra 10 maja 2000 roku odprawił mszę św., a 10–12 maja 2000 roku wziął udział w XVII Konferencji Rzymskokatolickiego Episkopatu Ukrainy, wygłaszając 11 maja referat pt. „Problemy chrześcijańskiej kultury w postkomunistycznych krajach”.
W niniejszym referacie purpurat stwierdzał: „Miłość Chrystusa była mocniejsza od ateistycznej marksistowskiej dyktatury i pokonała sowieckie imperium. System prześladowań ustanowionych przez marksizm i leninizm miał za cel radykalnie zmienić człowieka, odcinając wszelakie jego związki z chrześcijańskimi wartościami. Aby nie dać Ewangelii sycić drzewo europejskiej kultury, ateizm chciał zamienić Boga na świat, niezależny od Niego, świat zanurzony w beznadziei.
Reżim upadł, ale jego skutki pozostają: owoce reżimu bez Boga, totalitaryzmu, który zrodził kulturę bez duszy. Rozerwanie pomiędzy Bogiem i między samymi ludźmi nabrało charakteru prawdziwej antropologicznej katastrofy, zarówno w rodzinach jak i w całym społeczeństwie. Dlatego jednym z pastoralnych priorytetów jest sprzyjanie uświadomieniu z pomocą rodziców i wychowawców w rodzinach i szkołach swojej odpowiedzialności, aby nauczyć dzieci żyć jak ludzie i chrześcijanie”.
W tym kontekście autor referatu proponował podstawowe elementy tego nauczania chrześcijańskiej kultury. Jako pierwsze wskazał na nauczanie „życia, ustanawiając podstawowe stosunki pomiędzy Stwórcą i pomiędzy sobą”. Mimo że komunizm upadł, kardynał wskazał, że w wielu krajach utrzymuje się mocne przywiązanie do materializmu, który „wykrzywia duchowość, ograniczając duchowe wartości do kultury”.
Natomiast zniewolenie sumienia poprzez kłamstwa „komunistycznego dogmatyzmu, zrodziło reakcję panowania absolutnego relatywizmu, dla którego nie ma niczego stabilnego i niezmiennego, który zdolny jest uznać byle co, za wyjątkiem prawdy”.
Na podstawie tych wniosków kardynał wskazał na podstawowe zadania pastoralne w nowym tysiącleciu dla Kościoła katolickiego na Ukrainie:
– odnaleźć sens i dzielić się zamiłowaniem do tej kultury, którą tworzyło nie jedno pokolenie, która zrodziła sposób rozumienia wiary i życia nią i która wreszcie przejęła i napełniła istnienie i wspólne życie ludzi,
– umiejętne wychowanie do kierowania własną wolnością,
– propagowanie kultury, która syci się swoimi narodowymi korzeniami i pozostaje otwartą na uniwersalne wartości. Tutaj kardynał zwrócił uwagę, że na „przeciwwagę głupiemu nacjonalizmowi, pełnemu odrazy do innych narodów i kultur, istnieje prawdziwy patriotyzm, któremu są właściwe miłość i służba, ale który nie ogranicza się własnym krajem i swoją kulturą, mimo to nie ma nic wspólnego z kosmopolityzmem i kulturowym nacjonalizmem”.
Na zakończenie kardynał Poupard ukazał, że podstawowym zadaniem nowej ewangelizacji jest ewangelizacja wolności i odpowiedzialności. „Tylko wychowanie ludzi w duchu odpowiedzialności i wolności może przekonać ich, że odpowiedzialność w wolności daje każdemu człowiekowi pełnię życia ludzkiego. Taka wolność pozwala odkryć grzech i sens przebaczenia, a przez ten sens wartość nieograniczonej wolności, w której tajemnica Boga jest źródłem, a Kościół – przewodnikiem”.
Marian Skowyra
Tekst ukazał się w nr 11 (447), 14 – 27 czerwca 2024
