4 marca br., z okazji jubileuszu 25-lecia święceń biskupich, w parafii katedralnej pw. św. Zofii w Żytomierzu, odbyły się uroczystości dziękczynne.
Odprawiona została msza św. w intencji biskupa-jubilata Jana Purwińskiego. W uroczystościach udział wzięli biskupi i kapłani nie tylko diecezji kijowsko-żytomierskiej.
2 lutego 1983 r., św. Jan Paweł II mianował kardynałem biskupa Rygi Julijansa Vajvodsa, po raz pierwszy kardynałem został wówczas obywatel ZSRR. Z pewnością była to forma docenienia Kościoła katolickiego na terenach pozbawionych pasterzy na Białorusi, Ukrainie, Kazachstanie, Rosji. Biskupem, który kierował kapłanów wyświeconych na Łotwie do pracy duszpasterskiej do miejsc pozbawionych kapłanów, był właśnie biskup Julijans Vajvods. Był to wyraz wspólnoty i pamięci o tych wszystkich, którzy nie mieli wolności wyznania i pokoju w wierze na tych rozległych terenach ziemi nieludzkiej, walczącej z Bogiem. Ta kardynalska nominacja była pociechą dla Kościoła na Łotwie. W owym czasie Kościół na Łotwie spełnił wielką misję ewangelizacyjną, kierując najpierw kapłanów, a potem przyjmując kandydatów do kapłaństwa i wychowując ich w Wyższym Seminarium Duchownym w Rydze dla przyszłych pokoleń, jak się okazało, przyszłych biskupów na trudniejsze i niespokojne czasy dla Kościoła w Ukrainie. Przybyli z Łotwy do pracy na teren Ukrainy śp. ks. Kazimierz Mączyński (†11.08.1996 r.), śp. ks. Augustyn Mednis (†10.03.2007), śp. ks. Władysław Vanags (†10.11.2001), śp. ks. Bernard Mickiewicz (†21.05.2006) i brat ks. Bernarda Mickiewicza śp. ks. Ambroży Mickiewicz (†5.07.2015), ks. Jan Krapan, ks. Jan Purwiński, proboszcz parafii katedralnej w Żytomierzu.
Wraz z biskupem z Rygi nominację kardynalską otrzymało wówczas wielu wybitnych hierarchów, m.in.: arcybiskup warszawsko-gnieźnieński prymas Polski Józef Glemp, arcybiskup Paryża Jean-Marie Lustiger, arcybiskup Berlina Joachim Meisner, Kolumbijczyk Alfonso Lopez, późniejszy przewodniczący Papieskiej Rady ds. Rodziny, metropolita Mediolanu Carlo Maria Martini SJ, wielki teolog i myśliciel katolicki o. Henri de Lubac.
16 stycznia 1991 roku Jan Paweł II mianował hierarchów dla Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie, pośród nominatów byli: abp lwowski Marian Jaworski, obecnie senior, bp kamieniecko-podolski Jan Olszański (†23.02.2003), bp żytomierski ks. Jan Purwiński i dwóch sufraganów bp o. Rafał Władysław Kiernicki (†23.11.1995) i bp Marcjan Trofimiak.
Dumą kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie jest to, że obchody jubileuszu odbywają się właśnie w Roku Miłosierdzia. W Żytomierzu pracy duszpasterskiej poświecił dostojny jubilat 39 lat służąc kościołowi na Ukrainie w trudnych czasach. Eucharystia zgromadziła wiernych by modlić się za księdza biskupa seniora i odrodzony Kościół na Ukrainie.
Ksiądz biskup Jan Purwiński przyszedł na świat 19 listopada 1934 r. we wsi Dolnaja, należącej do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iłukszcie na Łotwie, jako syn Polaków Marianny i Donata. Wychował się w rodzinie wielodzietnej. W domu było czterech braci i pięć sióstr. Lata szkolne, przypadające na czas najpierw hitlerowskiej, a później sowieckiej okupacji, były dla niego trudnym wyzwaniem. Podjęcie normalnej nauki uniemożliwiało mu polskie pochodzenie. Pomimo trudności, w 1955 r. ukończył szkołę średnią. Później rozpoczął pracę w kołchozie, aby ułatwić sobie dostanie się do seminarium duchownego.
W 1956 r. Jan Purwiński wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Ryskiej.
– Niezapomnianym przeżyciem było wypędzenie z seminarium (przez władze sowieckie – przyp. autora) jesienią 1959 r. trzynastu kleryków, w tym trzech diakonów. Było nas na początku 36 kleryków, zostało 21 – wspomina Jan Purwiński.
To była epoka Chruszczowa, po czasach represji stalinowskich, Kościół wówczas przeżywał największe prześladowania. Zabroniono wtedy m.in. na Łotwie służenia do mszy św. ministrantom poniżej 18 roku życia – tym samym zmniejszyła się liczba powołań kapłańskich.
Święcenia kapłańskie Jan Purwiński otrzymał 13 kwietnia 1961 r. z rąk bpa Petrasa Mażelisa w kaplicy Arcybiskupów Ryskich. Przez kolejne lata, aż do 1977 r. pełnił posługę jako wikary w różnych miastach na Łotwie. Z czasem oficjalnie i nieoficjalnie zaczął odwiedzać skupiska Polaków rozsiane po całej Żytomierszczyźnie i poza jej granicami.
Biskupem żytomierskim (a później kijowsko-żytomierskim) ks. Jan Purwiński został mianowany przez Ojca Świętego Jana Pawła II 16 stycznia 1991 r. Zaraz po objęciu diecezji rozpoczął starania o zwrot budynku kurii biskupiej, w którym obecnie mieści się muzeum krajoznawcze. Starania te, rozpoczęte w 1991 r., pomimo wielu wysiłków i istnienia ustawy o zwrocie majątku kościelnego dotąd nie dały żadnych rezultatów. Kolejnymi krokami było odnowienie sieci parafii i utworzenie Wyższego Seminarium Duchownego w Worzelu k. Kijowa.
Przez ponad 30 lat pracy duszpasterskiej biskup Jan stał się ostoją katolicyzmu i obrońcą kultury polskiej. Dzięki jego zabiegom i staraniom nie został zlikwidowany polski cmentarz w Żytomierzu, na którym spoczywają m.in. rodzice Ignacego Paderewskiego, rodzina Stanisława Moniuszki i wielu wybitnych Polaków. Jest symbolem Opatrznościowej troski Kościoła z Łotwy i znakiem Bożego Miłosierdzia nad tymi wszystkimi ludźmi, którzy dali tyle dowodów żywej wiary.
ks. Władysław Derunow
Tekst ukazał się w nr 5 (249) 18-30 marca 2016
