11 lipca w Państwowej Wyższej Szkole Techniczno-Ekonomicznej im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu odbyła się prezentacja czwartego numeru czasopisma «Галіція-Galizien» Ogólnoukraińskiej Społecznej Organizacji Ukraińsko-Austriackiego Towarzystwa „Galicja” poświęconego 100. Rocznicy wybuchu I wojny światowej. Współorganizatorami przedsięwzięcia byli również: Konsulat Generalny RP we Lwowie, Konsulat Honorowy Austrii we Lwowie oraz Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej.
Miasteczko akademickie tej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej posiada teren pięknie przebudowanych i dostosowanych do potrzeb uczelni dawnych koszar wojskowych. „Jest tu spora liczba studentów z różnych terenów Ukrainy” – powiedział rektor, prof. nadzwyczajny dr hab. Wacław Wierzbieniec. Zaznaczył również, że grono wspomnianych wyżej współorganizatorów prezentacji czasopisma „Galicja” we wrześniu 2013 roku zainicjowało obchody na pograniczu polsko-ukraińskim 330.rocznicy Bitwy pod Wiedniem. W ramach tych obchodów odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa w Jarosławiu i w Jaworowie (obwód lwowski). 330. Rocznicy bitwy pod Wiedniem został poświęcony trzeci numer czasopisma „Galicja”.
Konsul Honorowy Austrii we Lwowie Jarosław Nakonecznyj dodał, że wątek polski ciągle jest obecny na łamach „Galicji”. W numerze drugim umieszczono ilustrowany artykuł o 600-leciu archidiecezji lwowskiej, a w numerze czwartym – materiały w języku polskim.
Przed prezentacją czasopisma „Galicja” w Bibliotece Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej można było obejrzeć dwie wystawy: „Napisy dla potomków” Wiktorii Kowalczuk ze Lwowa oraz wystawę zdjęć archiwalnych z okresu I wojny światowej.
„Tutaj, w naszych miejscowościach, w Jarosławiu i Przemyślu, wojna zostawiła ślad – mówił Konsul Generalny RP we Lwowie Jarosław Drozd. – Wojna, która przy całym swoim tragicznym i dramatycznym wymiarze, niosła Polakom i Ukraińcom nadzieję spełnienia narodowych ambicji i odzyskania niepodległości”.
Jarosław Drozd wspomniał o niedawnej konferencji naukowej zorganizowanej przez Akademię Wojsk Lądowych im. hetmana Petra Sahajdacznego we Lwowie. Konferencja poświęcona była tematyce wojskowej oraz przyczynom wybuchu I wojny światowej.
„Polsce tę niepodległość udało się wywalczyć w trudnym, dramatycznym zrywie narodu – zaznaczył. – Ukrainie udało się to wówczas tylko na dwa-trzy lata, ale tradycja i pamięć o tej próbie pozostały. I wojna światowa była też wojną ukonstytuowania się, utworzenia, powstania, a w polskim przypadku odnowienia państwa. Gdy patrzymy na historię ruchu politycznego, społecznego czy narodowego na Ukrainie i w Polsce, to widzimy bardzo wiele podobieństw. Drużyny Strzeleckie organizowane przez Związek Walki Czynnej, czyli krótko mówiąc Piłsudskiego, Drużyny Strzeleckie w ukraińskich środowiskach, Harcerstwo Polskie powstające początkowo we Lwowie i równolegle powstający Płast, czyli ukraińskie harcerstwo. Te wszystkie organizacje ukazują, jak ówczesna świadoma elita dążyła do uzyskania niepodległości, do utworzenia swoich państw. I tutaj też polska droga i ukraiński шлях [‘szliach’ – ukr. droga, szlak] były bardzo podobne. Tak się złożyło, że na tej drodze też zbliżyliśmy się ze sobą, Polska i Ukraina, Polacy i Ukraińcy. Ale próba dobrego przymierza nie wytrzymała wówczas militarnego zderzenia z armią sowiecką, bo przecież sojusz Piłsudskiego z Petlurą to była ta możliwość i ta idea, którą już w inny sposób, w innych warunkach, staramy się realizować we współczesnym świecie”.
„W tym sensie kontynuacją tej pracy jest również spotkanie w Jarosławiu i prezentowane w tym mieście czasopismo „Galicja” poświęcone wybuchowi I wojny światowej” – zaznaczył Jarosław Drozd. Polski dyplomata zauważył także, że w tym czasopiśmie są artykuły napisane po polsku i po niemiecku, a nie tylko po ukraińsku. Dzięki temu widoczny jest ten splot i te zawikłania podkarpacko-lwowskiego pogranicza. Jarosław Drozd podkreślił też dobrą estetykę pisma.
„To już teraz wiemy, że martwy żołnierz nie jest wrogiem – mówił Viski János, konsul Konsulatu Generalnego Węgier w Użhorodzie. – Z tą myślą żyjemy i szukamy wspólnego języka. Narody, które wałczyły między sobą, teraz żyją w przyjaźni i pokoju”. Przykładem jest współpraca w ramach Unii Europejskiej. „Jednak o tragedii ludzi i o zmarłych musimy pamiętać – zaznaczył Viski János. – Temu służy pismo „Galicja”.
„Ta wojna była wielkim przestępstwem przeciwko ludzkości” – powiedział ukraiński generał Pawło Tkaczuk, naczelnik Akademii Wojsk Lądowych we Lwowie. Wspomniał o wielkich stratach ludności oraz o powstałym wówczas bolszewizmie i faszyzmie. „Jednak społeczeństwo niestety nie zawsze wyciąga odpowiednie wnioski z tych wydarzeń, które daje historia – zaznaczył generał. – Jak wiemy, po I wojnie światowej wybuchła II wojna światowa. Sprawiła ona, że zaistniało zagrożenie zniszczenia całych narodów. Wydaje mi się, że sto lat to wystarczający okres czasu, by bez żadnych emocji i uprzedzeń ocenić wydarzenia, które miały miejsce w tamtych czasach. Jestem przekonany, że odnowienie prawdy historycznej oraz zachowanie historycznej pamięci o przeszłości jest bardzo ważnym zadaniem dla wszystkich naukowców. Powinniśmy wyciągnąć wnioski z naszej historycznej przeszłości” – podsumował ukraiński generał.
„W ubiegłym wieku na tych ziemiach miały miejsce tragiczne wydarzenia – mówił Prezes Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej Emil Legowicz. – Dzisiaj, kiedy na Ukrainie historia się powtarza, kiedy mocarstwa chcą zawładnąć całym światem, my nie mamy prawa do tego dopuścić. I dlatego dzisiejsza konferencja uświadamia nam wszystkim, jak powinniśmy działać w dzisiejszych czasach i w tej zaistniałej sytuacji”.
Zostały też odczytane listy gratulacyjne Posła na Sejm RP Mieczysława Golby, wojewody podkarpackiego Małgorzaty Chomycz-Śmigielskiej, arcybiskupa lwowskiego obrządku łacińskiego Mieczysława Mokrzyckiego i arcybiskupa lwowskiego Igora Woźniaka z Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.
Prezentacja czasopisma „Galicja” odbędzie się również w Przemyślu.
Konstanty Czawaga
Tekst ukazał się w nr 13 (209) za 18 lipca – 14 sierpnia 2014
Nasze zdjęcia: Prezentacja czasopisma «Галіція-Galizien» w Jarosławiu
