Proszę opowiedzieć o praktykach studenckich w Kamieńcu Podolskim.
Cztery lata temu rozpoczęliśmy prace w kościele p.w. św. Mikołaja i klasztorze dominikańskim. W systemie studenckim będziemy je wykonywali przez najbliższe 30 lat (śmieje się – aut.). Prace wymagają bardzo wielu specjalistów. Dekoracje wewnętrzne – unikatowe, rokokowe, osiemnastowieczne sztukaterie są w takim stanie, że sypią się na głowę. Sypie się także wieża, która ma ogromne ilości detalu kamiennego. Na fasadzie klasztoru w tragicznym stanie są detale kamie. Wykonujemy tu prace bardzo trudne, ale miejsce jest tak piękne i mamy tak wspaniałych gospodarzy – ojców paulinów, że spędzamy czas bardzo przyjemnie, choć pracowicie.
Co już udało się zrobić w Kamieńcu Podolskim?
W tej chwili zakończyliśmy konserwację detalu kamiennego w prezbiterium kościoła. Są to piękne, szesnastowieczne fragmenty kamienia. Ponadto, przeprowadziliśmy konserwację słynnej ambony islamskiej. Niektórzy piszą, że została wykonana w XVII w. z marmuru, w Stambule. Okazuje się, że jest wykonana z wapniaka lokalnego. Mało tego – trzy płyty, które zostały użyte do jej wykonania, mają teksty łacińskie. Są to łacińskie płyty nagrobne. Niestety, padł mit o pięknym marmurze z Turcji. Ambona wymagała ogromnej pracy. Piękna koronka na balustradzie była całkowicie połamana. Pracowaliśmy przy tym przez sześć lat. Wszystko zostało zrekonstruowane i uzupełnione przez studentów.
W tej chwili pracujemy przy pięknym, kamiennym osiemnastowiecznym portalu bocznego wejścia do klasztoru. Prace są prowadzone pod moim kierunkiem, w ramach praktyk i pracy magisterskiej. W międzyczasie została też wykonana praca magisterska na zamku w Brzeżanach, w kolegiacie w Ołyce i we Lwowie.
Jakie prace pod pańskim kierownictwem zostały wykonane we Lwowie?
Lwów ma tak duże potrzeby, że nie wiem ilu mam dać tam studentów. Omijam go z daleka (śmieje się – aut.). Przez wiele lat studenci pracowali przy Grobie Pańskim obok archikatedry łacińskiej. Powstała tam praca magisterska. Czwarty rok, ze strony polskiej, nadzoruję prace konserwatorskie na Cmentarzu Łyczakowskim. Pracują tam dyplomowani konserwatorzy ze strony polskiej i ukraińskiej. W tym roku zostanie zakonserwowanych kolejnych pięć nagrobków.
Na specjalizację, której nauczam – konserwacja rzeźby kamiennej i detalu architektonicznego, składa się też konserwacja narzutu, ceramiki, szkła i metalu. Na roku mamy czterech, pięciu studentów. Specjalizacja wymaga tak dużo wiedzy, że nie jesteśmy w stanie jej przekazać większej liczbie osób na raz.
Praktyki prowadzimy na terenie Ukrainy, ale również w Egipcie, Syrii, Libanie. Prace magisterskie są prowadzone w Polsce i za granicą. Obecnie prowadzę dwie prace magisterskie w kościele św. Katarzyny na Newskim Prospekcie w Petersburgu. W ramach wolontariatu konserwatorskiego, prowadzimy prace na Białorusi, przy nagrobku znanego lekarza, biologa i chemika Jędrzeja Śniadeckiego. Także w Wilnie, na Cmentarzu na Rossie i na Cmentarzu Antokolskim.
Pan ze swymi studentami pracował niemal na całym świecie…
Udało mi się z dużym sukcesem przeprowadzić prace konserwatorskie m.in. w Chile, gdzie swego czasu konserwowałem grobowiec rodziny Domeyków, bohatera narodowego tego kraju Ignacego Domeyki. Z polskimi misjami archeologicznymi regularnie pracujemy w Egipcie. Pracowałem z wychowankami w ponad dwudziestu krajach świata.
Można Panu tylko pogratulować takiego sukcesu.
Głownie pracowaliśmy na cmentarzach wojskowych. Były to projekty realizowane wspólnie z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, ze śp. Andrzejem Przewoźnikiem. Prowadziliśmy prace w egzotycznych krajach, włącznie z Afryką. Są to prace głownie budowlane, remontowe, ale też konserwatorskie. Niezależnie od tego, przez cały czas nadzoruję prace, prowadzone na terenie Polski – w Bieszczadach, na Roztoczu przy cmentarzach ukraińskich. Te prace trwają już ponad trzydzieści lat.
Maria Basza
Tekst ukazał się w nr 16 (140) 26 sierpnia – 15 września 2011
