W dniach 6-7 lipca 2015 roku polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN) wspólnie z przedstawicielami Zarządu Ochrony Środowiska Historycznego Lwowskiej Rady Miejskiej zorganizowały na terenie Lwowa prace komisji ekspertów, aby ocenić pierwsze wyniki prac konserwatorskich i omówić problemy wynikające przy prowadzeniu prac.
Organizacja takiej komisji stała się niezbędną z powodu znacznej liczby obiektów, na których prowadzono prace, i dobrej pogody, która sprzyja intensyfikacji prac.
W 2015 roku polscy i ukraińscy konserwatorzy postawili przed sobą ambitne zadania. Na znacznej części obiektów prace prowadzono już nie pierwszy rok i obliczone są one jeszcze na wiele następnych lat. Na przykład, prace z renowacji polichromii w dawnym kościele ojców jezuitów (teraz cerkiew greckokatolicka) prowadzone są już od 2013 roku i ich zakończenie przewidywane jest na 2022 rok. Prawdziwie monumentalną pracę podjęła tu grupa młodych konserwatorów, Polaków i Ukraińców, absolwentów i studentów Akademii Sztuk Pięknych z Krakowa i lwowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kierownikiem tej grupy jest dr Paweł Boliński, doświadczony i utalentowany konserwator. Pod jego kierownictwem przeprowadzono już prace interwencyjne i zabezpieczające na emporach świątyni, zaś w 2015 roku rozpoczęto na sklepieniu w absydzie nad ołtarzem głównym. W prezbiterium i nawie głównej wysokość sklepienia wynosi 26 metrów. Zbudowano ażurowe monumentalne rusztowania, konserwatorzy pracują na wysokości na specjalnym podeście, zaś na dole przy ołtarzu głównym odbywają się nabożeństwa. Gospodarzom świątyni garnizonowej (proboszcz-kapelan ojciec Stepan Sus) udało się pozyskać na cel konserwacji fundusze unijne, które mają znacznie przyspieszyć prace renowacyjne. Dr Paweł Boliński, kierownik prac konserwatorskich w kościele jezuitów, powiedział, że głównym zadaniem sezonu 2015 roku, a być może i kilku następnych sezonów będzie zabezpieczenie malowideł, które niestety osypują się w zagrażającym tempie: „Po zabezpieczeniu zachowanych części przystąpimy do konserwacji technicznej. Już w tym roku ocenimy, w jakim zakresie zachowały się oryginalne malowidła Eksteinów i ile tam jest przemalowań późniejszych artystów. Już przy pierwszych pracach zabezpieczających odnaleźliśmy sygnaturę Jerzego Janisza, który w latach 30. XX wieku razem z Tadeuszem Wojciechowskim dokonał renowacji malowideł. Na razie, jest to wielka niewiadoma, co jeszcze spotkamy. Od tego będą zależeć dalsze plany prac konserwatorskich. Myślimy nad tym, aby przeprowadzić kompleksową renowację jednego z fragmentów polichromii nad ołtarzem głównym i przedstawić jak będą wyglądać malowidła Eksteinów po konserwacji. Na szczegóły jest jednak za wcześnie. Wytypowaliśmy technologię, w której będą prowadzone prace konserwatorskie. Będziemy chcieli wprowadzić tzw. nanotechnologie, ale nie tylko, dlatego że nie wszędzie jest to możliwe. Nasza dewiza: Najbliżej do oryginału, najmniej chemii. Przewidujemy trzy miesiące ciężkiej, mozolnej pracy, zrobimy tyle metrów kwadratowych, ile się da. Zajmujemy się w najbliższych sezonach polichromią tylko do gzymsu, tylko na sklepieniu”.
Pełen entuzjazmu dla prac konserwatorskich jest proboszcz świątyni o. Stepan Sus, który popiera wszystkie poczynania konserwatorów, również prowadzi remonty w kościele. W czerwcu 2015 roku rozebrano dawny ołtarz św. Stanisława Kostki (obecnie św. Piotra i Pawła) i przekazano go na renowację konserwatorom z lwowskiego Instytutu „Ukrzachidprojektrestauracja”.
Polsko-ukraińska komisja ekspertów oceniła również stan prac konserwatorskich na terenie rzymskokatolickiej katedry pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Z satysfakcją zaznaczono, że wieloletnie prace w kaplicy Najświętszego Sakramentu (Wiśniowieckich) dobiegają końca. Teraz pod kierownictwem profesora Janusza Smazy prowadzono konserwację dwóch epitafiów, mianowicie epitafium arcybiskupa Franciszka Ksawerego Wierzchleyskiego (zmarł w 1885 roku) dłuta Tadeusza Barącza i epitafium Mikołaja Krasnowskiego (zmarł w 1723 roku), podkomorzego lwowskiego i wojewody czernihowskiego. Poddawane są konserwacji części marmurowe i portret wojewody malowany na blasze. Ostatnie prace w tej kaplicy przewidują konserwację marmurowej posadzki i kamiennych stopni przed ołtarzem. Już teraz można powiedzieć, że odnowiona kaplica wygląda wspaniale, a wszystkie prace renowacyjne wykonano na bardzo wysokim poziomie artystycznym.
{gallery}gallery/2015/konserwacja_jezuitow{/gallery}
Natomiast grupa konserwatorów na czele z Janem Wilkojciem przenosi swój warsztat do kaplicy Chrystusa Ukrzyżowanego (Jabłonowskich), gdzie już montują rusztowania. W 2015 roku przewidywano rozpoczęcie renowacji polichromii Stanisława Stroińskiego na sklepieniu tej kaplicy. Prace konserwatorskie będą obejmować kompleksowe odnowienie wszystkich dzieł sztuki, które znajdują się w kaplicy, ołtarza, witraży, bardzo cennych rzeźb (również XV-wiecznego krucyfiksu), marmurowych nagrobków etc.
W prezbiterium katedry już rozpoczęto renowację kolejnego witraża z przedstawieniem Matki Boskiej Częstochowskiej i Pana Jezusa Ubiczowanego. Prace prowadzą konserwatorzy Ewelina i Robert Kędzielewscy, którzy mają doświadczenie w odnowieniu innych witraży w tejże katedrze. Demontowano już połowę kwater okna witrażowego, zaś prace postępują z dnia na dzień.
Przykrą niespodzianką dla proboszcza katedry księdza Jana Nikla i konserwatorów było uszkodzenie przez miejscowych chuliganów kapliczki, która znajduje się na zewnątrz od strony północnej świątyni. Sprawcy młotkiem uszkodzili figurę Chrystusa w trzech miejscach. Profesor Janusz Smaza zapewnił obecnych że po zakończeniu prac w Żółkwi konserwatorzy wyruszą do Lwowa i w pierwszej kolejności odnowią uszkodzoną figurę.
W Żółkwi, w kolegiacie pw. św. Wawrzyńca rozpoczęto bardzo ambitny program odnowienia wspaniałego rzeźbionego fryzu na zewnątrz świątyni. Prace w 2015 roku będą prowadzone przez 2,5 tygodni. Pracuje 18 konserwatorów, wśród nich studenci z uczelni polskich (krakowskiej, warszawskiej i toruńskiej), absolwenci tych uczelni, wolontariusze. We Lwowie czekają na nich również zabezpieczające i interwencyjne prace na innych obiektach.
Komisja ekspertów przeprowadziła również ocenę prac konserwatorskich na terenie Cmentarza Łyczakowskiego i katedry ormiańskiej. Prace na tych obiektach są już bardzo zaawansowane.
(cdn.)
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 13 (233) 17 lipca – 13 sierpnia 2015
