We wrześniu 1939 roku przestały ukazywać się we Lwowie polskie gazety. Przez kilka tygodni mieszkańcy miasta nie mieli dostępu do prasy codziennej.
Dopiero 5 października ukazał się pierwszy numer „Czerwonego Sztandaru” – gazety codziennej Zarządu Politycznego Frontu Ukraińskiego. Była to prasa – jak byśmy teraz powiedzieli – polskojęzyczna. Zasadniczo odróżniała się od wydań przedwojennych, gdzie było trochę polityki, trochę wiadomości codziennych i dużo artykułów z wydarzeń miejskich. W „Czerwonym Sztandarze” swoje teksty umieszczali Wanda Wasilewska, Julian Stryjkowski, Leon Chwistek, Władysław Broniewski, Stanisław Jerzy Lec, Janina Broniewska, Lucjan Szenwald, Tadeusz Boy-Żeleński i inni. Proponuję Czytelnikom parę artykułów z pierwszych numerów gazety.
List pracujących Zachodniej Ukrainy do towarzysza Stalina i do przewodniczącego Radzieckiego Rządu Towarzysza Mołotowa
Drodzy i ukochani towarzyszu Stalinie i Towarzyszu Mołotow!
Przez 20 lat, oderwani siłą od rodziny radzieckich narodów, cierpieliśmy okrutny ucisk, padaliśmy ofiarą niebywałej nędzy. Polscy panowie wtrącili nas w otchłań głodu, poniżenia i narodowościowego bezprawia. Zmienili nasz kraj w kolonię, pozbawioną praw i wolności. Zdeptali w błocie naszą kulturę i zamienili nas i nasze dzieci w niewolników i bydło robocze. Życie nasze było ciemną bezgwiezdną nocą. Każdy, kto podnosił głos protestu przeciwko poniżaniu go i pozbawieniu praw, doznawał okrutnych kar ze strony polskich panów. Najlepsi synowie naszego narodu wyginęli w tej walce z panami lub cierpieli w więzieniach skazani na dożywocie.
Czerwona Armia przyniosła nam zdawna upragnioną wolność. Zniszczyła też na zawsze władze i przewrotność znienawidzonych polskich panów. Z pańskich więzień i kazamat wyszli nasi bracia i siostry. Hardo i śmiało podnieśli nad naszymi wioskami i miastami czerwony sztandar. (…)
Dopiero teraz poznaliśmy prawdę o ustroju państwowym kraju radzieckiego, poznaliśmy prawdę o wielkiej stalinowskiej konstytucji, zapewniającej każdemu obywatelowi prawo do pracy, do oświaty i do odpoczynku, i wiemy, że prawa te są urzeczywistnione i że nikt ich nigdy nie naruszy. (…)
Po tym wszystkim, cośmy otrzymali dzięki przyjściu Czerwonej Armii, my, drogi towarzyszu Stalinie i towarzyszu Mołotow, nie szukamy dla siebie innej drogi, jak tylko radzieckiej. Pragniemy stworzyć jedną rodzinę z naszymi braćmi, żyjącymi na Ukrainie Radzieckiej. Dajemy wyraz swemu pragnieniu wobec rządu ZSRR, aby włączono całą Zachodnią Ukrainę w jedną rodzinę pracujących w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Taka jest wola pracujących Zachodniej Ukrainy, których wyzwolił wielki Związek Radziecki!
Niech żyje wielki Związek Radziecki!
Nich żyje Czerwona Armia!
Niech żyje rząd ZSRR i jego przewodniczący towarzysz Mołotow!
Niech żyje wódz i przyjaciel pracujących całego świata towarzysz Stalin!
Z dziedziny gospodarki sowieckiej
310 procentów normy
4 października znany w kraju frezerem delegat Najwyższej Rady ZSRR, odznaczony orderem tow. I. I. Gudow, oddając swoje doświadczenie ogółowi, stanął do pracy na dwu warsztatach frezowniczych i znowu dał wspaniały przykład roboty stachanowskiej. Na jednym warsztacie obrabiali części nr. 161124. Przedtem obrabiał jednocześnie po 9 takich części, a teraz przy pomocy specjalnych ulepszeń – po 26 części. Przy tym warsztacie tow. Gudow wykonał 310 procent normy.
Z dziedziny szkolnictwa wyższego
Przyjaźń dwu najstarszych uniwersytetów
Kijów, 30 października (artykuł ukazał się w numerze z dnia 6 października – red.). Kijowski Państwowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki wyraził pragnienie nawiązania ścisłej braterskiej łączności z lwowskim uniwersytetem, który jest jednym z najstarszych w Europie. Profesorowie, docenci i asystenci kijowskiego uniwersytetu wyrazili zamiar odwiedzenia lwowskiego uniwersytetu, by podzielić się nabytym doświadczeniem w sprawie budownictwa socjalistycznej kultury i nawiązać współpracę dwu najstarszych uniwersytetów ukraińskich. Szczególnie wielkie dążenie do wymiany wzajemnych doświadczeń z lwowskim uniwersytetem wykazały katedry biologicznego, chemicznego i historycznego fakultetów. Taką samą gotowość wyraziła rada naukowa muzeum zoologicznego uniwersytetu.
W kijowskim uniwersytecie zorganizowano dla studentów i wykładających szereg lekcji historii, geografii ekonomicznej i fizycznej i literatury Zachodniej Ukrainy. Katedry kijowskiego uniwersytetu przygotowują wydanie księgi zbiorowej o zachodniej Ukrainie. Za kilka dni otwiera się na uniwersytecie wielką wystawę poświęconą Zachodniej Ukrainie.
Ze szkolnictwa
Na zebraniu nauczycieli
Zasadniczym celem ogólno-miejskiego zebrania nauczycieli Tarnopola było omówienie wszystkich zagadnień, związanych z bieżącym rokiem szkolnym. Z referatem na ten temat wystąpiła tow. Bojko, przedstawicielka Wydziału Politycznego Frontu Ukraińskiego.
W przemówieniu swem opowiedziała obecnym o pracy i kształceniu nauczyciela w Radzieckiej Ukrainie i ZSRR. Opowiedziała również o metodyce i dyscyplinie, o wychowaniu humanistycznym dzieci w szkołach radzieckich. Obecni z wielkim entuzjazmem wysłuchali jej opowieści o miłości i troskliwości w stosunku do nauczycieli ze strony Narodu radzieckiego, rządu, partii i samego tow. Stalina.
Przemówienie tow. Bojko i referat przewodniczącego tymczasowego Związku miejskiego oświaty tow. Żuka wielokrotnie przerywano oklaskami i okrzykami na cześć rządu radzieckiego, Czerwonej Armii i towarzysza Stalina. Wszyscy przemawiający nauczyciele dziękowali rządowi radzieckiemu i tow. Stalinowi za braterską pomoc, a Czerwonej Armii za wyzwolenie od jarzma kapitalistów i obszarników, od ucisku narodowego, nędzy i bezrobocia, od siewców nienawiści narodowej.
Młodzież popiera linię partii
Wielki przedwyborczy mityng młodzieży Lwowa
Dnia 11 października odbył się w Teatrze Wielkim przedwyborczy mityng młodzieży miasta Lwowa. Wybrano prezydium, w skład którego weszli obok znakomitych przedstawicieli Czerwonej Armii, działaczy partyjnych i pisarzy, delegaci pracującej i uczącej się młodzieży. Na wniosek tow. Bojko wybrano również honorowe prezydium z wodzem narodów towarzyszem Stalinem na czele.
Tow. Oleksijenko przekazał zebranym serdeczne pozdrowienia od młodzieży radzieckiej.
– Znajdujemy się w przededniu wyborów, które rozstrzygną o przyłączeniu Ukrainy Zachodniej do ZSRR. Młodzież będzie miała po raz pierwszy w dziejach Zachodniej Ukrainy możność nieskrępowanego wypowiadania się. w myśl stalinowskiej konstytucji, wszyscy, którzy ukończyli 18 rok życia, bez względu na przynależność rasową czy narodową posiadają czynne prawo wyborcze.
Przemawiający sekretarz KC LKSMU Chomenko opowiedział o szczęśliwym, pełnym radości życiu młodzieży radzieckiej, wychowanej w ustroju socjalistycznym, nie znającej niewoli i wyzysku.
Następnie Maria Kich odczytuje w imieniu młodzieży Lwowa rezolucję, która kończy się zapewnieniem, że najlepsi delegaci pojadą do Zgromadzenia Narodowego, by domagać się przyłączenia Zachodniej Ukrainy do ZSRR.
Kobieta też człowiek (w ZSRR)
Kobiety w wytwórczości
Na Ukrainie Radzieckiej wraz z mężczyznami kobiety pracują produkcyjnie. W Stalinowskich zakładach im. 15-lecia Komsomołu Donbasu 30 proc. ogólnej ilości pracujących stanowią kobiety. Kobiety-robotnice wykazują prawdziwe wzory wysoce wydajnej pracy. Na przykład, członek komsomołu robotnica Tatjana Tkaczenko pracuje jednocześnie przy dwóch warsztatach drobnostrugalnych. Nadija Efimienko pracuje przy trzech warsztatach i swą normę wykonuje w 170-190 proc. Wiele kobiet, które rozpoczęły swoją pracę w zakładach w charakterze sprzątaczek, lub na innych pracach pomocniczych, obecnie nabyły kwalifikacje i pracują nie gorzej od mężczyzn.
Na wsi nie życie, a malina
Kołchozy kupują auta
W bieżącym roku kołchozy obwodu Czernihowskiego za sprzedane państwu nadmiary mleka i mięsa zakupiły 195 aut ciężarowych. 109 z zakupionych aut organizacje handlowe skierowały już do kołchozów.
W gazecie z 5 listopada czytelnicy Czerwonego Sztandaru mogli zapoznać się z hasłami CK WKP(b) na XXII rocznicę Wielkiej Październikowej Rewolucji Socjalistycznej:
Niech żyje jednolity naród ukraiński, zjednoczony w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej!
Niech żyje mądra polityka zagraniczna rządu radzieckiego, zapewniająca pokój i bezpieczeństwo naszej ojczyzny!
Niech żyje ukochana Czerwona Armia, potężna ostoja pokojowej pracy narodów ZSRR!
Niech żyje równouprawniona kobieta ZSRR – aktywna uczestniczka w kierowaniu państwem, sprawami gospodarki i kulturalnymi kraju!
Swoje miejsce na łamach Czerwonego Sztandaru mieli też poeci:
Adam Ważyk
Do inteligenta uchodźcy
To stało się tak nagle: rozbite pociągi,
Zdarte druty, na torach wydrążone leje,
Zamiast wodzów – półgłówki,
zamiast armii – włóczęgi,
Widma nocą ciągnące, by skryć się, gdy zadnieje.
Gdziekolwiek szedłeś miasta waliły się w gruzy,
Pryskał pług w rękach chłopa,
nim skibę doorał…
To po latach dwudziestu wyklarował się w burzy
Ukrywany przed tobą lat posępny morał.
I na wiązce słomy w niedokrytej stodole
Przyległeś, zapadając jak
w przedśmiertną ciszę,
Aż człowiek jakiś z gwiazdą na czole
Pochylił się nad tobą:
„Wstań towarzyszu…”
To nic, że ziębniesz w gnijącym łachmanie,
Że ciało jeszcze znojem wędrówki ocieka.
Opadnie z ciebie przeszłość, a to, co pozostanie
Będzie kształtem pierwotnym
nowego Człowieka!
Byłoby to takie piękne, gdyby nie było takie smutne. O „przewagach” władzy sowieckiej mieszkańcy Zachodniej Ukrainy mieli przekonać się dopiero za kilka miesięcy.
Została zachowana oryginalna pisownia
Opracował Krzysztof Szymański
Tekst ukazał się w nr 18 (286) 29 września – 16 października 2017
