Święta majowe, ściśle związane z kolejnymi rocznicami Konstytucji 3 Maja, zawsze obchodzono uroczyście.
Była to okazja do zamanifestowania swego patriotyzmu i miłości do Ojczyzny, nawet wtedy, gdy nie było jej na mapach. Proponuję naszym Czytelnikom kilka wycinków prasowych z różnych okresów niepodległego Państwa Polskiego. Z biegiem lat artykuły redakcyjne akcentowały uwagę na innych, najważniejszych w danym okresie sprawach, a towarzystwa, stowarzyszenia i organizacje organizowały już obchody we własnym zakresie według swoich możliwości.
Gazeta Poranna z roku 1920 pisała tak:
Wspomnienie dnia wielkiego. Blednie siła i walor uczuciowy rocznic, obchodzonych dawniej z żarliwym pietyzmem. Dawniej – przed wojną. Tych, które nas poiły, które nas dźwigały ku nowym moralnym prawdom. W szeregu tych zdarzeń pierwsze, królewskie miejsce bierze Ustawa Majowa i po dziś dzień świetne o niej wspomnienie. Reminiscencya najwyższego aktu, na jaki duch polski zdobył się, dzieło najwspanialsze, jakiem się duch Oświecenia w Europie poszczycić może.
Rozkwitł na chwałę i świadectwo niezwalczonej naszej żywotności, na dowód żywy naszej wewnętrznej mocy. Dlatego właśnie z rocznicy tej uczyniliśmy święto narodowe. Z tej przyczyny postanowiliśmy to koronowane święto obchodzić uroczyście w dzisiejszej odrodzonej Polsce demokratycznej.
Nie stworzyliśmy na razie w odrodzonej Polsce nic co by mogło iść w porównanie z wiekopomnem dziełem mierzchnącej Rzeczypospolitej. Czekamy dotąd na zrąb konstytucyi i powinniśmy snuć dalej dzieło Potockich i Kołłątajów, oby było silnie z życiem związane, mądrości i miłości pełne i duchem obywatelskim świetne.
Przeto rocznica Ustawy Majowej jest świętem żywym, dniem pokłonnym dla wspaniałego wzoru, dziś zwłaszcza, gdy jawem stały się słowa poety:
„…znów jest państwo polskie,
Co mu za pieczęć nie będzie
trumna
Lecz wielkie w świecie słowiańskim hetmaństwo”.
Obchody Trzeciego Maja we Lwowie
W czasie Mszy polowej i uroczystego pochodu sklepy w mieście pozostaną zamknięte od godz. 10 do godz. 12.
Do właścicieli przedsiębiorstw. W dniu majowego święta narodu pamiętamy, że powstające z gruzów państwo czeka nie tylko na zjednoczony wysiłek pracy twórczej, ale także na ekonomiczne poparcie ze strony obywateli.
Byłoby pożądane, gdyby przedsiębiorstwa całkowity swój wpływ kasowy z 3 maja przeznaczyły na zakup pożyczki państwowej i zawiadomiły redakcję pisma naszego o dokonanej subskrypcji.
Uroczyste przedstawienie teatralne z powodu 129-tej rocznicy Konstytucji Trzeciego Maja rozpoczną się o godz. 7.30 wiecz. Zagaje je przemówieniem prezydent Leopold Stahl, fragmenty z „Pana Tadeusza” wypowie dyr. M. Tarasiewicz, szereg pieśni narodowych odśpiewają przedstawiciele Tow. „Harfa”. Ponadto w koncercie udział biorą najlepsze siły sceny lwowskiej i orkiestra teatralna. Na zakończenie odegrana zostanie „Warszawianka”, opera Alfreda Stadlera do słów St. Wyspiańskiego.
Po rozpoczęciu każdego numeru wstęp na salę bezwarunkowo wzbroniony.
Miejscowa komenda skautowska z okazji święta narodowego zarządza mszę św. dla członków organizacji. Msza rozpocznie się o godz. 7 rano w kościele św. Zofii przy ul. św. Zofii.
Sokół II obchodzić będzie święto o godz. 8.30 rano w kościele św. Elżbiety. Wieczorem o godz. 7 uroczysty koncert przy udziale wybitnych sił artystycznych.
Fot. NAC
{gallery}gallery/2016/majowy_pochod{/gallery}
Minęło 10 lat i Wiek Nowy w 1930 roku apelował:
OBYWATELE!
Jedną z najchlubniejszych kart dziejów Narodu Polskiego stanowi wiekopomne dzieło – ustawa konstytucyjna z 3-go Maja, zaczynająca nowy okres odrodzenia Narodu Polskiego. Dlatego też rocznica Konstytucji 3-go Maja 1791 jest Świętem Narodowem, obchodzonem corocznie uroczyście przez cały Naród.
Obywatele! Dajmy wyraz ogólnej radości i dumy narodowej z powodu tak wzniosłego aktu, dokonanego przez Wielkich naszych Przodków i nadajmy naszemu miastu wygląd świąteczny, strojąc już w wigilję tego dnia tj. w piątek, 2. maja br. domy i okna we flagi o barwach państwowych i miasta, emblematy, festony i nalepki, z których dochód przeznaczony jest na cele Towarzystwa Szkoły Ludowej.
Lwów, w maju 1930.
Komisarz Rządu p.o.
Prezyd. miasta:
Dr. Otto Nadolski
PROGRAM OBCHODU
W piątek 2. maja, godz. 19: Uroczysta Akademja TSL w sali ratuszowej. Przemówienie wygłosi rektor Politechniki prof. dr Kasper Weigel. Bilety po 2 zł., 1 zł. i 50 gr. do nabycia w Domu Oświatowym TSL, ul. Czarnieckiego 1, I. p.
Capstrzyk orkiestr cywilnych i wojskowych po ulicach miasta. Oświetlenie wieży ratuszowej i kopca Unji Lubelskiej oraz wzniesienie chorągwi państwowej na kopcu – godz. 20.
Sobota 3. maja, godz. 6-ta: Tradycyjne zebranie na Kopcu Unji Lubelskiej, urządzone staraniem Stow. „Gwiazda”, połączone z wystrzałami moździerzowemi.
Hejnały z wieży ratuszowej – godz. 7-ma;
Uroczyste nabożeństwo w cerkwi św. Jura – godz. 9-ta;
Uroczyste nabożeństwo w Katedrze Ormiańskiej, w Kościele Ewangelickim i w cerkwi prawosławnej – godz. 10-ta;
Uroczyste nabożeństwo, celebrowane przez Ks. Arcybiskupa Twardowskiego w Bazylice Archikatedralnej – godz. 10.
Po nabożeństwie w Bazylice odbędzie się na placu Marjackim pod pomnikiem Mickiewicza defilada wojska i przysposobienia, oraz pochód organizacyj i stowarzyszeń.
Prezydja „Żyd. Związku Obywatelskiego” oraz „Organizacji Żyd. Kupców i Przemysłowców” wzywają Członków do gremialnego wzięcia udziału w uroczystościach Trzeciego Maja.
Prezydium Mieszczańskiego Tow. Strzeleckiego wzywa swych członków do jak nąjliczniejszego wzięcia udziału w uroczystej Mszy św. w dniu Święta Narodowego 3. Maja w kościele archikatedralnym o godz. 10 rano.
Minęło kolejnych 9 lat i ostatni Maj 1939 w odrodzonej Polsce relacjonowała Gazeta Lwowska:
Na murach miasta rozlepiono odezwy następującej treści:
Obywatele! Dzień 3-go Maja jako rocznica uchwalenia Konstytucji w 1791 roku, jest dniem święta odrodzonego niepodległego Państwa Polskiego. Dzień ten jak Polska długa i szeroka będzie obchodzony uroczyście jako święto Narodowe, rocznica duchowego i moralnego odrodzenia Rzeczypospolitej.
Chwila dziejowa, którą przeżywamy, jest odmienna od okresu Konstytucji 3-go Maja. Mamy potężną Armię, zorganizowany aparat państwowy, zasobny skarb. Tłumnym udziałem w święcie 3-go Maja zaświadczymy, że nie brak nam również woli obrony przed jakimkolwiek napastnikiem, obrony, która musi doprowadzić do zwycięstwa.
Niech żyje Polska i Jej Prezydent Prof. Dr Ignacy Mościcki, niech Żyje Armia Polska i jej Wódz Marszałek Edward Śmigły-Rydz.
Dla podniesienia świątecznego nastroju i nadania miastu uroczystego wyglądu, wzywam wszystkich Obywateli do przystrojenia swoich domów położonych na terenie miasta Lwowa, a szczególnie domów położonych na Pl. Bernardyńskim, Mariackim i Halickim flagami o barwach państwowych i miejskich, transparentami i emblematami już w przeddzień uroczystości tj. w dniu 2.go maja.
We Lwowie,
dnia 29 kwietnia 1939.
Prezydent miasta
Dr St. Ostrowski.
Program uroczystości w naszym mieście został podany do publicznej wiadomości osobnymi ogłoszeniami.
ŚRODA, 3 MAJA
Godz. 5.ta: Podniesienie chorągwi państwowej na Kopcu Unii Lubelskiej.
Godz. 6.ta: Zebranie pod Kopcem Unii Lubelskiej, połączone ze strzelaniem z moździerzy i odśpiewaniem pieśni patriotycznych, zorg. przez Stow. „Gwiazda”.
Godz. 7.ma: Pobudka orkiestr, hejnał z Wieży Ratuszowej.
Godz. 8.15: Audycja radiowa „Hej Orle Biały”.
Godz. 10.ta: Uroczyste Nabożeństwo w Bazylice Archikatedralnej obrz. łać., celebrowane przez JE. ks. arcyb. dra B. Twardowskiego. Uroczyste nabożeństwa w świątyniach innych wyznań.
Godz. 11.ta: Defilada wojskowa i organizacyj społecznych.
Godz. 11.30: Uroczysty Pochód we wszystkich gromadach pow. Iw.
Godz. 20.ta: Uroczysta Akademia w Teatrze W. z nast. programem:
Słowo wstępne wygłosi prof. dr St. Grabski. Hymn Państwowy.
Mazur z „Opery „Halka” St. Moniuszki odtańczy balet z baletmistrzem p. Morawskim na czele.
Tańce w wykonaniu baletmistrzów pp. Kołpikówny i Paplińskiego.
Niestety tegoroczne uroczystości (2016 rok), związane z obchodami 3 Maja we Lwowie, ograniczyły się jedynie do organizowanego przez Konsulat Generalny RP we Lwowie złożenia wieńców pod pomnikiem Adama Mickiewicza przez organizacje polskie we Lwowie, mszy św. i przyjęcia dla prezesów. Niestety z powodu wyjazdu do Warszawy po kolejne odznaczenie prezesa TKPZL Emila Legowicza nie miał kto organizować corocznej tradycyjnej majówki. Została przeniesiona ona na 21 maja. Ale to już musztarda po obiedzie.
Oryginalna pisownia została zachowana.
Opracował Krzysztof Szymański
Tekst ukazał się w nr 9 (253) 17–30 maja 2016
