W dniach 19–20 czerwca Lwów był kolejnym miejscem świętowania 15-lecia współpracy pomiędzy Polską, Białorusią i Ukrainą w ramach funduszy Unii Europejskiej. Obchody rozpoczęła doroczna konferencja w Muzeum Piwowarstwa przy ul. Kleparowskiej.
Obchody zaszczycili swoją obecnością: wiceprzewodniczący lwowskiej państwowej administracji obwodowej, lwowski dyrektor Centrum Projektów Europejskich Leszek Buller, przedstawiciele Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju RP, Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy oraz władz przygranicznych trzech krajów sąsiednich.
Do uczestników świętowania 15-lecia Programu współpracy Polska – Białoruś – Ukraina, które obecnie przebiega na terenach tych państw, skierował list gratulacyjny premier RP Mateusz Morawiecki, który wysoko ocenił pracę organizatorów oraz realizatorów wielu projektów transgranicznych.
Kierownik Wspólnego Sekretariatu Technicznego PL–BY–UA Paweł Słowikowski podczas konferencji powiedział, że Program Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina od 15 lat wspiera transgraniczne procesy rozwojowe na pograniczu Polski, Białorusi i Ukrainy poprzez współfinansowanie różnorodnych projektów. Wszystkie projekty wspierane przez Program mają charakter niekomercyjny i przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców wschodniej Polski oraz zachodniej Ukrainy i Białorusi. Każde przedsięwzięcie finansowane przez Program musi osiągać solidny efekt transgraniczny, nie tylko poprzez partnerstwo zawarte między instytucjami z tych trzech krajów, ale przede wszystkim dzięki działaniom i ich pozytywnemu wpływowi na obszary przygraniczne.
Paweł Słowikowski wspomniał, że pierwsza edycja Programu była realizowana w latach 2004–2006. W tamtym okresie struktura Programu i finansowania projektów była znacznie bardziej skomplikowana niż obecnie (w Polsce koszty były pokrywane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, podczas gdy Białoruś i Ukraina korzystała z funduszy TACIS), mimo to łączną kwotą 45,8 mln EUR środków unijnych sfinansowano 167 projektów rozwijających pogranicze. W latach 2007–2013 Program był realizowany w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP). Wsparcie z budżetu UE wzrosło znacząco do ponad 170 milionów EUR i z tych środków zostało zrealizowanych 117 projektów. Były to duże projekty infrastrukturalne, regularne i parasolowe. Zaowocowały one znaczącym postępem w takich sektorach i obszarach jak: infrastruktura społeczna, opieka zdrowotna, edukacja, turystyka, ochrona dziedzictwa kulturowego, bezpieczeństwo oraz infrastruktura i obsługa przejść granicznych. W okresie programowania 2014–2020 Program działa w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (EIS). EIS wspiera zrównoważony rozwój wzdłuż zewnętrznych granic Unii Europejskiej, pomaga zmniejszać różnice w standardach życia i rozwiązywać wspólne transgraniczne wyzwania.
– Pod względem budżetu Program Polska – Białoruś – Ukraina jest największym programem transgranicznym na lądowych granicach Unii Europejskiej – zaznaczył Paweł Słowikowski”.
Przedstawiciele Sekretariatu Technicznego Programu PL-BY-UA wyjaśnili, że granty o łącznej wartości ponad 170 milionów euro dofinansują projekty skoncentrowane na ochronie i promocji przygranicznego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, zwiększeniu infrastrukturalnej dostępności regionów, poprawie infrastruktury, procedur i obsługi przejść granicznych, jak również na rozwoju służby zdrowia i usług socjalnych. Strategia Programu została przyjęta w wyniku analizy społeczno-gospodarczej przeprowadzonej na zlecenie Instytucji Zarządzającej, w której zidentyfikowane zostały wspólne priorytety na poziomie krajowym i regionalnym państw uczestniczących i ich regionów. Opiera się ona również na doświadczeniach z poprzednich okresów programowania. Strategia Programu uwzględnia także opinie zainteresowanych stron dotyczące wspólnych potrzeb i wyzwań na obszarze Programu. Ponadto odzwierciedlone są w niej decyzje podjęte przez władze Polski Białorusi i Ukrainy, koncentrujące uwagę Programu na tych obszarach tematycznych, w których państwa uczestniczące mogą rozwiązywać wspólne problemy i wykorzystywać wspólne zasoby.
– Kluczowym i ważnym aspektem tych programów jest to, że wszystkie projekty są wdrażane wspólnie przez kraje uczestniczące. Jest to wspólna odpowiedzialność za realizowane działania i oczekiwane wyniki, co z kolei zachęca regiony przygraniczne naszych krajów do pogłębienia współpracy – powiedziała zastępca dyrektora Departamentu Publicznych Projektów Inwestycyjnych i Wsparcia Rozwoju Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy Hanna Biełokołos.
Zdaniem dyrektora Departamentu Współpracy Terytorialnej Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju RP Rafała Balińskiego, dla Polski Program stanowi bardzo ważne narzędzie współpracy z partnerami z Ukrainy nie tylko na poziomie narodowym, lecz także na płaszczyźnie regionalnej, między województwami i obwodami. – Właśnie samorządy lokalne są najliczniejszą grupą beneficjentów naszego Programu reprezentującą swoich mieszkańców i dlatego możemy śmiało stwierdzić, że każdy mieszkaniec otrzymuje korzyści z naszych działań projektowych. W naszych projektach uczestniczyły tysiące organizacji, kilka tysięcy beneficjentów końcowych – zaznaczył Baliński.
8 czerwca w Użhorodzie na Zakarpaciu w pomieszczeniach odnowionego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2007–2013 „Sowiego Gniazda” odbyła się międzynarodowa konferencja „Współpraca transgraniczna w Karpatach”. O osiągnięciach Programu i zapewnieniu zrównoważonego rozwoju regionu rozmawiano przy dwóch „okrągłych stołach”. Wątek karpacki został poruszony też podczas konferencji we Lwowie.
Podczas obrad dr Władysław Brejta, dyrektor Doświadczalnego Zakładu Zootechnicznego Instytutu Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy Odrzechowa mówił o Polsko-Ukraińskim Centrum Hodowli i Promocji Konia Huculskiego, który został zrealizowany przez trzech partnerów: dwóch z Polski i jednym z Ukrainy. Zakład w Odrzechowej, który jest drugą co do wielkości i drugą co do czasookresu istnienia Stadniną tych koni w Polsce, był partnerem wiodącym. Pierwszym partnerem został Okręgowy Związek Hodowli Koni w Rzeszowie, a drugim – Naukowo-Produkcyjna Asocjacja „Plemkoncentr”, która znajduje się we wsi Hołubyne koło Swalawy na Zakarpaciu.
– Z Władysławem Brejtą znamy się od 2003 roku – powiedział dla Kuriera prezes Stowarzyszenia dr. Mirosław Hołowacz. – Również jestem znany w polskim środowisku, ponieważ pochodzę z mieszanej rodziny koło Mościsk, byłem dyrektorem państwowej stadniny koni w Sądowej Wiszni. Jeszcze za czasów imperium Austro-Węgierskiego była tam główna kolebka koni dla Galicji Wschodniej, a zwłaszcza koni huculskich dla Wschodnich Karpat.
Za czasów Związku Radzieckiego Mirosław Hołowacz nawiązał współpracę z dyrektorem Stadniny koni w Kalnikowie koło Przemyśla. Po rozpadzie ZSRR stadnina koni w Sądowej Wiszni została sprywatyzowana. Nowy właściciel w ogóle ją zlikwidował. Wtedy dr Hołowacz wykupił pozostałych tam kilka koni huculskich i udał się na Zakarpacie, gdzie kontynuował swoją pracę w ośrodku naukowym i zajmował się hodowlą koni huculskich. Od 2005 roku pomaga mu córka Mirosława, inż. zoo inżynierii, zootechnik-selekcjoner.
– Aby zachować tego konia takim jak był, trzeba aby liczniej wrócił on tam gdzie powstał – na Huculszczyznę – powiedział Mirosław Hołowacz. – W tym celu, w ramach wspólnego programu stworzyliśmy wspólne polsko-ukraińskie struktury, które po obu stronach granicy monitorują kierunki rozwoju hodowli tego konia oraz realizujemy wspólnie program jego restytucji w Polsce i na Ukrainie. Korzystamy z polskiego doświadczenia. Jeżeli na początku na Ukrainie pozostało tylko 12 koni huculskich, to teraz ich liczba wzrosła do 300. Można je spotkać też koło Kijowa, w innych miejscowościach Ukrainy.
Uczestnicy obchodów 15-lecia współpracy pomiędzy Polską, Białorusią i Ukrainą w ramach funduszy Unii Europejskiej również zauważyli, że współpraca władz publicznych, instytucji samorządowych, organizacji pozarządowych i osób fizycznych przynosi bardzo pozytywne rezultaty oraz zmienia mentalność ludzi. W okresie letnim Wspólny Sekretariat Techniczny wraz z Oddziałami Programu zorganizował serię wydarzeń pt. „Melodie Pogranicza”, które mają uczcić tę niezwykłą rocznicę. W każdym regionie Programu odbywają się darmowe koncerty dla wszystkich chętnych, w miejscach istotnych z punktu widzenia Programu, związanych ze zrealizowanymi projektami w ramach trzech Programów Współpracy (2004–2006, 2007–2013, 2014–2020). 19 czerwca w klubie „FESTrepublic” we Lwowie odbył się koncert z udziałem znanych zespołów „TOŁHAJE” z Polski, „IRDORATH” z Białorusi i „Kozak System” z Ukrainy. Koncerty w Polsce odbędą się w Sokołowie Podlaskim, Lublinie, Hajnówce i Polańczyku.
Konstanty Czawaga
Fot. Konstanty Czawaga
{gallery}gallery/2018/15_lecie_czawaga{/gallery}
