Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938) metropolita lwowski obrządku ormiańskokatolickiego jest jednym z najbardziej rozpoznawanych przedstawicieli społeczności ormiańskiej we współczesnej Polsce.
Jego działalność patriotyczna oraz posługa biskupia we Lwowie były i są godne upamiętnienia. Jedną z takich form jest też przybliżenie jego wizerunku, zachowanego na fotografiach z epoki w której żył. Zdjęcie i negatywy przedstawione poniżej pokazują właśnie osobę abpa Teodorowicza i są zupełnie nieznane.
Pozytyw przestawia ks. Józefa Teodorowicza sprzed święceń biskupich. Niestety nie jesteśmy w stanie określić, kiedy i gdzie zdjęcie zostało wykonane. Rewers fotografii nie ma też sygnatur atelier fotograficznego. Sama zaś fotografia tekturkowa przedstawiająca ks. Józefa Teodorowicza bez insygniów biskupich, co pozwala na postawienie hipotezy, że została wykonana końcem XIX lub samym początkiem XX w.
Negatywy, będące źródłowym materiałem wizualnym, pochodzą ze zbioru po lwowskim botaniku, kolekcjonerze prof. Tadeuszu Wilczyńskim (1888-1981), który założył – istniejący do dzisiaj – Ogród Roślin Leczniczych na ul. Piekarskiej 52. Wilczyński zachował w swoim zbiorze zdjęcia ucznia i przyjaciela – działacza ochrony przyrody i fotografika lwowskiego Józefa Treszki (1906–1945). Kolekcja, którą dysponuje w chwili obecnej autor, to ok 4,5 tysiąca negatywów, zaś większość z nich to fotografie obrazujące życie Lwowa, Karpaty Wschodnie i miejscowości nad Dniesterem. Ich autor – Józef Treszka był rozpoznawanym fotografikiem, a jego zdjęcia wydawane były w formie pocztówek przez „Książnice Atlas”. Treszka we wrześniu 1939 r. zaciągnął się jako ochotnik do wojska i z Armią Polską dotarł do Wielkiej Brytanii. Tam – po przeszkoleniu saperskim – walczył w armii gen. Stanisława Maczka. Zginął kilka miesięcy przed końcem wojny w Holandii i tam został pochowany, zaś kolekcję przechował prof. Wilczyński, i ostatecznie trafiła do Polski.
Wspomniany zbiór negatywów, otwierają właśnie fotografie związane z osobą abpa Józefa Teodorowicza. Są to zdjęcia z 1927 r., i – zgodnie z opisem dokonanym ręką Treszki – przedstawiają przebieg uroczystości zorganizowanych przez Politechnikę Lwowską w związku z 40-leciem święceń kapłańskich oraz 25-leciem powołania na arcybiskupstwo lwowskie abpa Józefa Teodorowicza.
Uroczystości zorganizowały wspierane przez Teodorowicza organizacje narodowe. Świadczą o tym ich symbole, którymi ozdobiona została sala oraz zdjęcie Romana Dmowskiego. Cały zbiór związany z rocznicą, to pięćdziesiąt sześć fotografii przedstawiających: uroczystości religijne, przemarsz delegacji oraz samo wydarzenie, w którym uczestniczy choćby późniejszy metropolita lwowski obrządku łacińskiego, a wówczas biskup – Eugeniusz Baziak (1890–1963).
Krzysztof Duda
Tekst ukazał się w nr 9-10 (277-278) 23 maja – 15 czerwca 2017
