Wkład biskupa Mariana Franciszka Jaworskiego w rozwój Lubaczowa i okolic
„Czy dane mi będzie przekroczyć Jordan?”
Nominacja biskupia Mariana Jaworskiego na administratora apostolskiego do archidiecezji w Lubaczowie miała miejsce 24 maja 1984 roku, czyli w dniu liturgicznego wspomnienia Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych. Święto to zostało ustanowione w Kościele w 1816 roku przez papieża Piusa VII jako podziękowanie Najświętszej Maryi Pannie za uwolnienie z niewoli Napoleona i szczęśliwy powrót na osieroconą przez szereg lat stolicę rzymską. Jak podkreślał Marian kardynał Jaworski, on również zadawał sobie pytanie, czy będzie mu dane „przekroczyć Jordan” i powrócić szczęśliwie na osieroconą stolicę bł. Jakuba Strzemię we Lwowie.
O tej nominacji już jako arcybiskup metropolita lwowski Marian Jaworski w wywiadzie z 1997 roku dla „Tygodnika Powszechnego” wspominał: „Nie chcę tutaj uprawiać fałszywej mistyki, ale ogłoszenie mojej nominacji na biskupa administratora w Lubaczowie nastąpiło 24 maja 1984 roku – w święto Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Święto wprowadzili biskupi w Polsce po powrocie kard. Wyszyńskiego na stolicę prymasowską w Gnieźnie i Warszawie. Stawiałem sobie wtedy pytanie, czy to też jest jakimś znakiem? Czy jak Mojżesz będę patrzył z daleka i nie będę mógł przekroczyć granicy Jordanu? Czy też Bóg chce czegoś więcej?”.
Wyjątkowy charakter miał również ingres do prokatedry, który odbył się 29 czerwca 1989 roku w dzień odpustu św. Piotra i Pawła. Jako zawołanie nowy biskup wybrał słowa, które przed laty umieścił na obrazku prymicyjnym „Dla mnie żyć jest Chrystus”. W herbie została również umieszczona postać patrona archidiecezji lwowskiej bł. Jakuba Strzemię trzymającego w dłoniach makietę lwowskiej katedry.
„Lubaczowski ingres – pisał Adam Łazar – przebiegał w dużo mniejszym splendorze niż wawelskie ceremonie konsekracji biskupiej. Był jednak ważnym wydarzeniem w życiu Kościoła obejmującego w 35 parafiach niespełna sto tysięcy wiernych. W ten piątkowy, roboczy dzień, wierni zgromadzili się na placu prokatedry, by powitać nowego biskupa. Były wiersze dzieci, przemówienia młodzieży i dorosłych. Następnie bp Marian Jaworski w towarzystwie abpa Bronisława Dąbrowskiego, sekretarza Episkopatu Polski i ks. inf. Mariana Kumali, prepozyta Kapituły Metropolitalnej w Lubaczowie skierował się do starej świątyni prokatedralnej. W jej drzwiach powitał go proboszcz ks. Bronisław Gwóźdź, wręczając klucze do świątyni. Po krótkiej adoracji Najświętszego Sakramentu i modlitwie przed obrazem Matki Bożej Łaskawej przeszedł procesyjnie do dobudowanej nowej prokatedry, gdzie przygotowany był ołtarz do sprawowania Najświętszej Ofiary”.
Tutaj słowa powitania do nowego biskupa skierował ks. prałat Stanisław Cały, wikariusz kapitulny po śmierci biskupa Mariana Rechowicza. On też przypomniał wiernym bogatą spuściznę archidiecezji lwowskiej. Wskazał na wybitnych poprzedników na lwowskiej stolicy biskupiej.
Ks. Stanisław CAŁY (5. 03. 1923 Rzęsna Polska – 13. 11. 2013 Wrocław). Syn Grzegorza i Marii Ziemba. Ukończył liceum klasyczne im. Batorego we Lwowie, po czym wstąpił do lwowskiego seminarium duchownego. Studia jego przypadły na okres wojenny, a święcenia kapłańskie, które otrzymał 21 września 1945 roku, były ostatnimi święceniami przed wyrzuceniem lwowskiego seminarium ze Lwowa. Będąc na czwartym roku studiów, otrzymał święcenia kapłańskie. Toteż po przymusowej repatriacji zamieszkał w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie ukończył studia teologiczne, uzyskując w 1946 roku stopień magistra teologii na UJ w Krakowie.
Przez pierwsze lata posługi kapłańskiej pełnił funkcję wikariusza w Narolu (1946–1949) i Oleszycach (1949–1956). W 1956 roku został skierowany na studia z zakresu Prawa Kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, które ukończył w 1961 roku ze stopniem doktora. W latach 1961–1962 był zatrudniony jako wikariusz przy parafii św. Floriana w Krakowie, a w 1962 roku został wikariuszem parafii katedralnej we Wrocławiu, gdzie w 1963 roku został mianowany sędzią prosynodalnym, a następnie obrońcą węzła małżeńskiego w Sądzie Arcybiskupim we Wrocławiu.
W 1967 roku powrócił do Lubaczowa i otrzymał nominację na oficjała Sądu Duchownego, referenta i wizytatora nauczania katechetycznego oraz referenta do innych spraw. Tam też pracował do 1986 roku. W latach 1979-1986 był również wikariuszem generalnym archidiecezji w Lubaczowie, a po śmierci bpa Mariana Rechowicza+ został wybrany wikariuszem kapitulnym i administratorem archidiecezji w Lubaczowie, którą pełnił do nominacji biskupiej Mariana Jaworskiego.
W 1986 roku przeszedł na emeryturę, a w 1989 roku wyjechał do Wrocławia i zamieszkał w tamtejszym domu księży emerytów. Do końca życia udzielał się też w sądzie archidiecezjalnym jako obrońca węzła małżeńskiego oraz spowiednik w katedrze i wrocławskim seminarium duchownym.
Arcybiskup Dąbrowski w imieniu kard. Józefa Glempa oraz Episkopatu Polski zapewnił iż „z uczestnikami tej uroczystości jednoczy się duchem i modlitwą Ojciec Święty Jan Paweł II, a także Prymas Polski, kard. Franciszek Macharski i biskupi polscy”.
Bp Marian Jaworski przewodniczył mszy św., a w homilii w odniesieniu do pierwszego listu pasterskiego stwierdził, że „najważniejszą sprawą jest umocnienie wiary, która pozwoli pełniej żyć Bogiem i służyć bliźniemu”. Na zakończenie homilii skierował słowa prośby o nieustanną modlitwę w jego intencji, „aby z wiernymi stanowił jedno, wspólnotę, w której jest obecny Jezus Chrystus”. W tym też dniu biskup Marian Jaworski nawiedził miejscowy cmentarz, gdzie modlił się na grobach zmarłych poprzedników, administratorów apostolskich archidiecezji w Lubaczowie bpa Jana Nowickiego i bpa Mariana Rechowicza. Warto przy tej okazji dodać, że w 1992 roku została podjęta decyzja o przeniesieniu trumien z doczesnymi szczątkami tych biskupów do sarkofagów w podziemiach prokatedry lubaczowskiej. Uroczyste poświęcenie krypty z nowymi sarkofagami odbyło się 11 października 1992 roku.
W dniu następnym po ingresie nowy biskup przyjął „w bibliotece na serdecznej, lwowskiej rozmowie” 20 sióstr józefitek wraz z wikarią generalną, które również przybyły na ingres. Od tego też czasu zaczęły się starania zgromadzenia o powrót do macierzy, czyli do Lwowa, które dane było im zrealizować w 1989 roku. Tego też dnia biskup Jaworski sprawował mszę św. w prywatnej kaplicy wraz z dwoma przyjaciółmi – ks. Tadeuszem Fedorowiczem oraz ks. Stanisławem Wawszczakiem.
Zasługi biskupa Jaworskiego dla Ziemi Lubaczowskiej
Posługa biskupia Mariana Jaworskiego na stanowisku administratora apostolskiego w Lubaczowie, według świadków tamtych chwil, streszcza się w jednym słowie: „Ojciec”, jak zresztą zwracali się do niego najbliżsi współpracownicy.
Dzięki zabiegom biskupa Mariana Jaworskiego małe miasteczko Lubaczów stało się znanym na terenie Polski oraz świata. Za sprawą pasterza odbywały się tu Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. Bp Jaworski inicjował realizację wystaw, odczytów, wydawnictw.
To właśnie dzięki biskupowi Marianowi Jaworskiemu w 1987 roku rozpoczęło działalność Archidiecezjalne Wydawnictwo bł. Jakuba Strzemię w Lubaczowie, które jak pisał biskup Jaworski „pragnie ponownie wyjść naprzeciw dojrzałym aspiracjom różnych grup wiernych w Kościele”. W ramach wydawnictwa wydano „Modlitwę codzienną Ludu Bożego” (1987), „Księgę Czytań do tzw. Godziny Czytań” t. 2, (1989), a w 1990 roku wydano drugie, poprawione wydanie „Modlitwy codziennej Ludu Bożego” oraz Modlitewnik Eucharystyczny „Uwielbiajmy Pana”.
Ożywiła się działalność Klubu Inteligencji Katolickiej, który powstał w 1987 roku. Corocznie KIK organizował w listopadzie Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej, nad którymi patronat sprawował bp Marian Jaworski. W trakcie tych tygodni były wygłaszane referaty i prelekcje ludzi nauki. Towarzyszyły im również występy zespołów wokalno-instrumentalnych, chórów oraz spektakle wybitnych aktorów.
Lubaczów był także gospodarzem Ogólnopolskich Festiwali Piosenki Religijnej, który corocznie miał miejsce w sierpniu na placu Szkoły Podstawowej nr 2 w Lubaczowie. Ich głównymi organizatorami byli: ks. Jerzy Sopel i dyrektor Miejskiego Domu Kultury Witold Kopa, przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta. Na festiwal do Lubaczowa przybywały zespoły muzyczne z całej Polski. Przez dwa dni trwały przesłuchania, a w trzecim odbywał się koncert laureatów. To właśnie biskup Marian Jaworski otwierał festiwale oraz wręczał nagrody zwycięzcom.
Wspierał działalność miejscowych zespołów, takich jak chór „Canzoze”, który powstał na skutek połączenia zespołów ks. W. Batyckiego i chóru Szkoły Podstawowej nr 2 w Lubaczowie. Ten chór uświetnił śpiewem lubaczowskie uroczystości z okazji powołania Kongresu Eucharystycznego w 1987 roku oraz występował podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Lubaczowa w 1991 roku. Wśród innych zespołów cieszących się uznaniem były takie grupy jak „Arka lwowska” powstała w 1990 roku oraz teatr szkolny „Magapar”. Wreszcie dużą popularność w mieście i okolicy odniosła wystawa historyczna pt. „Dziedzictwo”. Postała dzięki udostępnieniu zgromadzonych w kurii szat liturgicznych, obrazów metropolitów lwowskich i innych depozytów Muzeum w Lubaczowie.
Upamiętnienie historii
Biskup nie zapomniał również o upamiętnieniu miejscowej historii poprzez poświęcenie tablic pamiątkowych. Już 19 maja 1985 roku w kościele parafialnym w Narolu odsłonięto i poświęcono pamiątkową tablicę ku czci poległych żołnierzy Armii Krajowej. Podobna tablica zawisła w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Lubaczowie. Upamiętnieniem spotkania Brata Alberta z Marią Jabłońską w Horyńcu stało się 24 listopada 1985 roku poświęcenie tablicy w kościele franciszkanów w Horyńcu. Natomiast po kanonizacji Brata Alberta (Adama Chmielowskiego) biskup Marian Jaworski dokonał otwarcia i poświęcenia Szlaku Turystycznego im. Brata Alberta.
Ponadto podejmował liczne akcje w celu rozwoju samego miasteczka. Jak wreszcie podsumował wspomniany Adam Łazar: „Służył swoim diecezjanom całym sercem, dobrocią, życzliwością, miłością. Z jego pracowitych rąk wielu otrzymało wiele dobra. Było to siedem lat „tłustych” dla Lubaczowa. Ta posługa przyniosła obfite owoce, wydała obfity plon. Był duszpasterzem dla wszystkich. Dla każdego miał czas, każdego wysłuchał, każdemu doradził i pomógł. Oddziaływał na wszystkich siłą dobra. Był oszczędny dla siebie, hojny dla innych. To człowiek wielkiej wiedzy, kultury, żarliwej modlitwy i wielkiego czynu. Sam będąc syntezą kultury lwowskiej i krakowskiej, promieniował nią wśród kresowego ludu. Zyskał miano Ojca”. Z tej też racji 29 listopada 1996 roku na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Lubaczowie arcybiskup Marian Jaworski otrzymał tytuł Zasłużony obywatel Miasta Lubaczowa, a uchwałą z dnia 18 maja 2001 roku Rada Gminy w Lubaczowie przyznała Honorowe Obywatelstwo Gminy Lubaczów, jako wdzięczność za szczególną opiekę nad mieszkańcami gminy w okresie rządów biskupich na terenie archidiecezji w Lubaczowie.
„Pielgrzymka lwowska wita Maryję”
Popularność Lubaczowa i okolic rosła wraz z rozwojem ruchu pielgrzymkowego, a szczególnie Pieszych Pielgrzymek Archidiecezji na Jasną Górę, które biskup Marian zainaugurował. W następnych latach corocznie biskup Jaworski odprawiał mszę św. w prokatedrze na rozpoczęcie pielgrzymki, a także nawiedzał pątników na drodze ich pielgrzymowania. Na zakończenie pielgrzymek biskup przybywał do Częstochowy, by razem z kapłanami i wiernymi modlić się przed cudownym obrazem Matki Bożej Częstochowskiej. Należy zaznaczyć, że ilość pielgrzymów każdego roku się zwiększała. Jeśli w drugiej pielgrzymce w 1986 roku uczestniczyło 350 pielgrzymów, to już w 1990 roku było ich przeszło 550. W słowach powitania II Pieszej Pielgrzymki z Lubaczowa pod hasłem: „Pielgrzymka lwowska wita Maryję, Pielgrzymka lwowska składa Jej cześć” przeor Jasnej Góry 12 sierpnia 1986 roku tak powiedział: „Bądźcie wszyscy błogosławieni. Z waszym arcypasterzem wejdźcie do domu Królowej wszystkich Polaków i przypomnijcie Jej, że ziemia lwowska, wasi bracia po tej i po drugiej stronie nowych granic, myślą jedno, chcą dochować swojej pradawnej, ale ciągle prawdziwej wierności Bogu”. Obok pieszych pielgrzymek powołał także pielgrzymki do Watykanu. Pierwsza taka pielgrzymka odbyła się w 1985 roku, w której 8 stycznia bp Marian Jaworski współkoncelebrował mszę św. pod przewodnictwem Ojca Świętego Jana Pawła II w prywatnej kaplicy papieża dla pielgrzymów archidiecezji, a 11 stycznia 1985 roku biskup Marian Jaworski sprawował mszę św. dla pielgrzymów z archidiecezji przy grobie św. Piotra Apostoła w podziemiach bazyliki. Kolejna taka pielgrzymka odbyła się w sierpniu 1987 roku. Wówczas to w Wigilię Wniebowzięcia NMP papież Jan Paweł II w Castel Gandolfo odprawił mszę św. dla przybyłych Polaków. Wreszcie ukoronowaniem działalności biskupiej Mariana Jaworskiego w 1991 roku było to, że w małym niegdyś nieznanym mieście Lubaczowie przez dwa dni gościł papież Jan Paweł II.
Nie sposób wyliczyć całości pasterskiej działalności biskupa Mariana Jaworskiego na terenie Archidiecezji z siedzibą w Lubaczowie. Do listy czynności w sferze materialnej czy też organizacyjnej należy dodać sprawowanie kultu. W latach 1984–1990 wyświęcił na kapłanów 31 diakonów. Święcenia kapłańskie były udzielane najczęściej w lubaczowskiej prokatedrze. Jednak nie były też wyjątkiem święcenia diakonatu i kapłaństwa w parafiach pochodzenia kandydatów.
W 60 parafiach biskup udzielił sakramentu bierzmowania. Zaś na terenie Archidiecezji Lwowskiej i poza jej obrębem udzielił w 1990 roku w 13 parafiach sakramentu Ducha Świętego. Były to następujące miejscowości: Lwów-katedra, Połupanówka, Hałuszczyńce, Tarnoruda, Stary Skałat, Strusów, Rydoduby, Łosiacz, Manikowce, Hołozubińce, Mikulińce, Kamionka Strumiłowa, Stanisławów.
Marian Skowyra
