Historia medalami zapisana

Historia medalami zapisana

Medal poświęcony Piotrowi Skardze. Witold Bieliński. 1912 rok (Fot. Muzeum Sztuki w Sumach)

Przełomowe chwile w historii Polski przedstawiał na swoich płótnach Jan Matejko, jego dzieła odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu uczuć patriotycznych. Odradzający chwalebną przeszłość Matejko, jeszcze za życia uważany był za bohatera narodowego. W 1878 roku w Krakowie artyście wręczono berło, jako symbol jego artystycznego autorytetu i w uznaniu zasług dla polskiej kultury. Wtedy to francuski medalier Albert Désiré Barre na zamówienie miasta Krakowa wykonał medal, poświecony wielkiemu artyście.

Szczególną uwagę warto zwrócić na medal poświęcony Piotrowi Skardze, który wykonał Witold Bieliński w 1912 roku. Portret na awersie medalu przedstawia fragment obrazu Jana Matejki Kazanie Skargi. Kapłan, patriota i działacz społeczny w swoim kazaniu z 1592 roku zwraca się do króla Zygmunta III i magnatów: „Serca wasze pękły, teraz zginiecie. Wewnętrzne rozdarcie doprowadzi was do niewoli, podczas której zostaną zniweczone wszystkie wasze wolności”, na rewersie napis: Chlubie narodu dobroczyńcy ubogich w 300 rocznicę zgonu wdzięczny Kraków 1912. Pamięci Piotra Skargi wybity został też inny medal – w 1884 roku – z okazji 300. rocznicy założenia Bractwa Miłosierdzia w Krakowie.

 

W historycznym medalierstwie można prześledzić bieg walki o niepodległość Polski: powstanie Kościuszki w 1794 roku, powstanie listopadowe 1830-1831, demonstracje patriotyczne w Warszawie w 1861 roku, powstanie styczniowe 1863 roku, demonstracje w 1905 roku. Na wielu medalach przedstawiony jest bohater narodowy Polski, USA, Litwy i Białorusi, wódz i działacz wojskowy Rzeczypospolitej i USA, uczestnik walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych, organizator insurekcji w 1794 roku, honorowy obywatel Francji Tadeusz Kościuszko. Polscy medalierzy wykonali medale w 1894 roku z okazji 100-lecia insurekcji.

 

Pod dowództwem Tadeusza Kościuszki w czasie insurekcji 1794 roku walczył Józef Poniatowski, wódz i patriota. Zwycięstwa Napoleona dały nadzieję Polakom na odzyskanie niepodległości. Adam Czartoryski, działacz wyzwolenia narodowego, arystokrata-patriota, tak wspomina ten okres: „Cieszyliśmy się z niewiarygodnych zwycięstw Bonaparta, w nich widzieliśmy nadzieję na odbudowę Polski… Każde zwycięstwo nad Francją odczuwaliśmy jak uderzenie sztyletu w naszą Ojczyznę”.

W 1809 roku Poniatowski przyłączył się do Napoleona. Dowodził polskimi oddziałami w walce pod Lipskiem i zginął tam w 1813 roku walcząc o polskie ziemie zajęte przez Austrię. Postać bohatera pasjonowała wielu artystów. W zbiorach muzeum w Sumach jest medal poświęcony Józefowi Poniatowskiemu, wykonał go rzeźbiarz i medalier François Augustin Caunois. W kole na rewersie biegnie napis: Żył dla ojczyzny umarł dla sławy, a poniżej: Bóg mi powierzył honor polaków; Jemu go tylko oddam. Słowa te uchodzą za jego ostatnią wypowiedź przed śmiercią, stały się dewizą polskich patriotów.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

X