Ukazała się znakomita książka „Świadectwo zanikającego dziedzictwa. Mowa polska na Bukowinie: Rumunia – Ukraina” dokumentująca polskie dziedzictwo kulturowe na Bukowinie.
Autorami tej monografii są: Helena Krasowska, Magdalena Pokrzyńska i Lech Suchomłynow. Monografia ta jest jednym z efektów projektu pod tytułem Mowa polska na Bukowinie Karpackiej. Dokumentacja zanikającego dziedzictwa narodowego, zrealizowanego w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2015–2018. Inicjatorką i kierowniczką tego wielkiego i znakomitego grantu była profesor Instytutu Slawistyki Helena Krasowska.
Jest to książka wyjątkowa, pomimo tego, że pisano wiele o polszczyźnie kresowej, o Polakach i tożsamości na południowo-wschodnich Kresach, to warto wspomnieć, że nigdy nie powstało tak dobre, zwarte opracowanie na temat Polaków w określonym regionie, jak w przypadku Bukowiny, czy nawet w poszczególnych obwodach Ukrainy. Książka ta jest świadectwem kultury polskiej i przyczyni się do zachowania tego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń, biorąc pod uwagę, że liczba Polaków na Bukowinie z każdym rokiem maleje, a najstarsze pokolenie, które jest świadectwem dziedziczenia kultury wraz z wiekiem umiera.
Badania terenowe do książki były realizowane w 58 miejscowościach: w 39 na Bukowinie północnej i 19 na Bukowinie południowej. Monografia, choć dość obszerna to prezentuje wybrane wyniki badań przeprowadzonych wśród najstarszej generacji mniejszości Polskiej tej krainy. Badania na tak szeroką skalę zostały przeprowadzone z użyciem jednakowej metody i takich samych narzędzi badawczych tak w północnej (ukraińskiej), jak i południowej (rumuńskiej) części regionu. Za sukces należy uznać fakt, iż po raz pierwszy udało się zrealizować systematyczne, jednorodne pod względem problemu i metody badania wśród Polaków na terenie całej historycznej Bukowiny.
Książka napisana jest z myślą o szerokim kręgu odbiorców – nie tylko naukowców, którzy mogą tu odnaleźć materiały do dalszych analiz, ale wszystkich Czytelników zainteresowanych polskim dziedzictwem kulturowym, pamięcią społeczną, językiem, przemianami życia zbiorowego etc. Stanowi świadectwo kultury polskiej poza granicami kraju. Kultura ta podlegała różnym procesom historycznym – zarówno tym charakterystycznym dla tej części Europy, jak i mającym zasięg globalny. Lekturę tej książki można potraktować jako duchową i mentalną wędrówkę po śladach wydeptanych przez Polaków na przestrzeni dziejów. Bukowina była bowiem jednym z wielu kierunków migracji przez nich podejmowanych. Tutaj, nad Prutem i Seretem, część z nich rozpoczęła przed laty nowe życie, powołując do istnienia szczególną kulturę, po której oprowadzają dziś potomkowie, posługujący się ukształtowaną w toku życia społecznego mową bukowińską. Skrawek ich świata prezentuje omawiana książka.
Zamieszczone na końcu aneksy są istotnym uzupełnieniem materiału językowego i ułatwiają w nim orientację, co mimo dobrego uporządkowania tematycznego wymaga uwagi ze względu na rozmiary korpusu zgromadzonych tekstów. Niewątpliwym atutem jest uzupełnienie tekstu o część multimedialną.
Książkę można czytać tutaj oraz odsłuchać prawdziwej polskiej mowy zadokumentowanej przez autorów książki: http://ireteslaw.ispan.waw.pl/handle/123456789/625
Mirosław Rowicki
Tekst ukazał się w nr 2 (318) 1-14 lutego 2019
